Oksi-Asetilen Kaynağında İş Güvenliği ve Patlama Tehlikesi

Metal Kaynak Atölyelerinde İş Güvenliği

Oksi-Asetilen Kaynağında İş Güvenliği ve Patlama Tehlikesi

Oksi-asetilen (oksi-gaz) kaynağının en büyük tehlikesi, patlayıcı gaz karışımının meydana gelmesidir.

Asetilen, %2,8-93 oranında oksijenle ve %1,5-81 oranında da hava ile karıştığı takdirde, daima patlayabilen gaz karışımı oluşmuş olur.

Bu karışım oranının geniş olması, kaynakçıların ne denli patlama riskine maruz kaldıklarının bir göstergesidir.

Böyle bir karışımın tutuşması için ufak bir kıvılcım kâfidir.

Yanıcı gaz olarak asetilen gazı, ya basınçlı gaz silindirlerinden ya da asetilen üretim cihazından temin edilir.

Asetilen üretim cihazındaki patlamalar, gaz karışımının oluşması ve karışımın tutuşması ile meydana gelir.

Oksi-asetilen kaynağında yanıcı gaz olarak kullanılan asetilen gazı basınçlı olarak sıkıştırılmış gaz silindirlerinden de temin edilebilir.

Asetilen, silindirlerde (tüplerde) 2,5 Atü basıncının üzerinde tek başına sıkıştırılırsa patlayabilir.

Bunun için çözücü aseton ile birlikte depolanır. Asetilen oksijen olmasa dahi patlayabilir.

İlk söylenen durumdan kaçınmak için çalışma ortamında uygun bir havalandırma sistemi bulundurulmalı, kaynak ünitesi sızıntıya karşı kontrol edilmeli ve uygun bir yalıtım sağlanmalıdır.

Patlama olayı, geri tepme olarak adlandırılan üflecin nozul kısmının, eriyik metal, pislik, boya ve diğer cisimler tarafından tıkanması sonucu, oksijenin asetilen hortumuna geçerek alevin silindir veya asetilen üretim cihazına ulaşmasıyla da meydana gelebilir.

Üfleç nozuluna tıkanan bu metal cürufu periyodik olarak (yumuşak bir malzemeyle) temizlenmelidir.

Ayrıca, nozul malzemeye yakın çalışmadan dolayı ısınırsa, alev söndürüldükten sonra bir kova su içerisinde soğutulmalıdır.

Basınçlı gaz silindirlerinin iş alanına yakınlığı nedeniyle ısıl işlem fırınlarına veya diğer ısı kaynaklarına yakın bir yerde bulundurulması da tehlikeli durumlara yol açabilir.

Örneğin asetilen silindirleri kazara ısınmışsa valfi kapayıp gaz manometresini çıkardıktan sonra, silindir açık havaya alınıp duş şeklinde su ile soğutulmalıdır.

Oksi-asetilen ile kesme işlemlerinde yanıcı gaz olarak kullanılan propan gazının da havada %2 ile %9 arasında bulunması patlama riskini doğurur.

Propanın havadan daha ağır olması nedeniyle tanklarda veya kapalı alanlarda tabana çöktüğü için özel önlem alınmasını gerektirmektedir.

Eğer gaz herhangi bir drenaj ve atık sistemine girerse herhangi bir tutuşturma kıvılcımı ile karşılaşıncaya kadar kilometrelerce ilerleyebilir.

Bu gibi durumlarla çalışma alanında da karşılaşılacağı düşünülürse havadan daha hafif ve çalışma ortamından uçarak uzaklaşabilen asetilen gazı, yanıcı gaz olarak kullanılmalıdır.

Bütün bunlara ilaveten kapalı kaplara, kaynaklı birleştirme için ısı uygulanmadan önce, kap havalandırılmalı, içerisinde ne depolandığı bilinmeyen kaplara ısı asla uygulanmamalıdır.

Bu tür kaplara kaynak ve kesme işlemi uygulanmadan önce, kap temizlenmeli içi soy (asal) bir gazla veya su ile doldurulmalıdır.

Ayrıca patlama riskine karşı uygun göz koruması kullanılmalıdır.

Kapalı alanda çalışmalarda dinlenme saatlerinde valf ve manometrelerden gaz sızıntısı ihtimalinden dolayı, ekipmanlar çalışma ortamından çıkarılmalıdır.

Ekipman içerisinde kalan gazın patlama riskine karşı, hortumdaki yanıcı ve yakıcı gazın birkaç saniye, ayrı ayrı boşaltılmasına izin verilmeli, böylelikle her bir hortumun kendisine ait gaz bulundurup bulundurmadığı da kontrol edilmelidir.