Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Doğrudan yabancı yatırımlar, giriş yaptığı ülkeye sermayenin yanı sıra teknoloji ve işletme bilgisi de getirmektedir.

Ayrıca ülkede yaratılan katma değer ile birlikte istihdam ve rekabete önemli ölçüde katkılar sağlayabilmektedir.

Söz konusu yatırımlar ihracata dönük sektörlere yapıldığında, dış ticaret dengesinde olumlu gelişmeler olabilir.

Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının yarattığı  ekonomik ve sosyal etkiler ülkelerin kalkınmasında önemli katkı sağlamaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti, kuruluşunun ilk yıllarında, doğrudan yabancı yatırıma Osmanlı döneminde yaşanan olumsuz deneyimler nedeniyle mesafeli yaklaşmış, hatta yabancı mülkiyetindeki işletmeler millîleştirilmiştir.

1950’li yıllarda dışa açılmayla birlikte yabancı sermayeyi doğrudan ilgilendiren ilk düzenleme 1951 yılında 5821 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu olmuştur.

Ardından 5821 sayılı kanun yeniden düzenlenerek 1954 yılında 6224 sayılı Kanun olarak tekrar yürürlüğe girmiştir.

1954 yılındaki 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu günün şartlarına göre oldukça liberal bir yasa idi.

Söz konusu Kanun 2000’li yıllarda günün  ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaklaştığı için, 2003 yılında 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Sermaye Kanunu çıkarılmıştır.

Bu Kanun ile birlikte bürokratik işlemler azaltılarak basitleştirilmiş, doğrudan yabancı yatırımlar bakımından her türlü ekonomik, siyasi ve sosyal olumsuzluklara karşı güvenceler artırılmış, anlaşmazlık olması hâlinde uluslararası tahkime gitme imkânı da tanınmıştır.

2017 sonu itibarıyla dünyadaki doğrudan yatırım stokunun üçte ikisi gelişmiş ülkelerde üçte birisi ise gelişmekte olan ülkelerdedir (UNCTAD, 2018).

Türkiye’nin yabancı doğrudan yatırımlardan aldığı pay 2017 yılsonu itibarıyla 180,7 milyar dolardır.

Doğrudan yabancı yatırım stok rakamı 2000 yılında 18,8 milyar dolar iken, 2007 yılında 156,6 milyar dolar ve küresel (global) krizin başladığı yıl olan 2008’de ise 81,2 milyar iken, kriz yılı 2009’da 144,7 milyar dolardır (UNCTAD).