Maddi Olmayan Duran Varlıkların Sınıflandırılması ve Raporlanması

Maddi Olmayan Duran Varlıkların Sınıflandırılması ve Raporlanması

Tekdüzen Hesap Planında 26. grup maddi olmayan duran varlıklara ayrılmıştır.

Bu grup içinde aşağıdaki hesaplar yer almaktadır:

260. HAKLAR HESABI:

İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen bazı hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamaları kapsar.

Edinilen haklar, maliyet bedelleri ile bu hesaba borç kaydedilir.

Haklar yararlanma süreleri belli ise bu süre içerisinde, yararlanma sürelerinin belli olmaması durumunda 5 yıllık sürede eşit taksitlerle itfa edilir.

261. ŞEREFİYE (PEŞTEMALLIK) HESABI:

Bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıklarının değeri arasındaki olumlu farkların izlenmesinde kullanılır.

Şerefiye hesaplanırken
rayiç bedelinin tespit edilememesi hâlinde bunun yerine net defter değeri esas alınır.

Şerefiye bir işletmenin iyi bir kuruluş yerinin olması, iyi bir şöhrete ve iş hacmine sahip olması, rakip işletmelerden daha fazla kâr elde etme potansiyeline sahip olması gibi nedenlerle ortaya çıkar.

Şerefiyenin muhasebeleştirilmesi ve bilançoda gösterilmesi için bedelinin ödenmiş olması gerekir.

Ödenen şerefiye bedellerinin tamamı bu hesabın borcuna kayıt olunur.

Türkiye Muhasebe Standartlarına göre, tam set TMS/TFRS uygulayanlar şerefiye için amortisman kaydı yapmaz, değer düşüklüğü karşılığı kaydı yapar.

Ancak KOBİ TFRS’yi uygulayanlar şerefiye için amortisman kaydı yapar.

262. KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI:

İşletmenin kurulması, yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen giderlerin aktifleştirilmeleri durumunda kullanılan hesaptır.

Vergi mevzuatımız ve mevcut uygulamalarımıza göre işletmeler diledikleri takdirde kuruluş ve örgütlenme giderlerini maliyet değeri ile aktifleştirebilir veya doğrudan gider yazabilirler.

Türkiye Muhasebe Standartlarına göre kuruluş ve örgütlenme giderleri aktifleştirilmez, gerçekleştiklerinde gider olarak muhasebeleştirilir.

Bu nedenle standartların gereklerini karşılayan bir bilançoda “Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri” hesabı yer almayacaktır.

263. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI:

İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutların geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamalardan aktifleştirilen kısmın gösterildiği hesaptır.

Vergi mevzuatımıza göre araştırma ve geliştirme giderlerinin aktifleştirilmesi veya dönem gideri olarak kayıtlanması mümkündür.

Türkiye’de Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre işletmeler AR-GE faaliyetleri kapsamında yaptıkları harcamaların %40’ını vergi matrahından indirebilirler.

Bu nedenle işletmeler genellikle araştırma ve geliştirme harcamalarını ayrıştırmadan, tamamını gider kaydetmektedir.

Tekdüzen Muhasebe Sisteminde hem bilanço hesapları içinde hem de gelir tablosunda faaliyet giderleri içinde araştırma ve geliştirme giderlerine ilişkin hesaplar vardır.

Ancak Türkiye Muhasebe Standartlarında sadece geliştirme giderlerinin aktifleştirilmesine izin verilmektedir.

Tam set standartları uygulayanlar geliştirme giderlerini aktifleştirebilir ancak araştırma için yapılan harcamalarını gider olarak kaydeder.

KOBİ Muhasebe Standartlarını uygulayanlar ise araştırma ve geliştirme faaliyetlerinden kaynaklanan tüm giderleri, başka bir varlığın maliyetine yüklenmiyorsa, gerçekleştiğinde gider olarak kaydeder.

264. ÖZEL MALİYETLER HESABI:

Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak arttırılması amacıyla yapılan giderler ile (normal bakım, onarım ve temizleme giderleri hariç) bu gayrimenkulün kullanılması için yapılıp, kira süresinin sonunda mal sahibine bırakılacak olan varlıkların bedellerinin izlendiği hesaptır.

Yapılan harcamalar hesaba borç kaydedilir.

Bu harcamalar kira süresi içerisinde, kira süresinin beş yıldan fazla olması durumunda beş yılda eşit tutarlarla amorti edilir.

267. DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR HESABI:

Yukarıda sayılan hesap kalemlerinin hiçbirinin kapsamına dâhil edilemeyen değerleri içerir.

268. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-):

Maddi olmayan duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içinde yok edilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır.

Hesaplanan amortismanlar ilgili gider hesapları karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir.

Maddi olmayan duran varlıkların net değeri ile raporlanmasını sağlamak için aktife eksi olarak yer alır.

269. VERİLEN AVANSLAR HESABI:

Maddi olmayan duran varlıklarla ilgili olarak gerek yurt içi, gerek yurt dışındaki kişi ve kuruluşlara, yapılan avans ödemelerini ve bu işlemlere ilişkin giderleri gösterir.

Ödeme yapıldığında hesaba borç kaydı yapılır.

Varlıklar elde edildiğinde ilgili varlık hesabına devredilir ve hesaba alacak kaydı yapılarak kapatılır.