Frederick Herzberg’in Hijyen Modeli

Frederick Herzberg’in Hijyen Modeli – 1

Psikoloji konusunda öğrenim görmüş olan Frederick Herzberg, Utah Üniversitesi’nde çalışma arkadaşları ve öğrencileriyle birlikte personelin çalışmaya  güdülenmesi ve bunun iş tatmini ile ruh sağlığı üzerindeki etkileri konusunda araştırma projeleri yürütmüştür.

Herzberg özellikle işletmelerde çalışanların performansını artırmak için gerçekleştirilen adil ücret sistemi, iş güvencesi, uygun çalışma koşulları gibi uygulamaların bireysel beklentileri karşılayıp karşılamadığı sorusuna yanıt aramıştır.
Araştırmalar sonunda elde edilen en önemli bulgu; iş tatminini sağlayan nedenlerin, iş tatminsizliğinin nedenlerinden oldukça farklı olduğudur.

Çalışma yaşamında iş tatmini sağlayan beş önemli unsur (iş tatmini nedeni) saptanmıştır:

Başarı,
tanınma,
işin içeriği,
sorumluluk ve
yükselme.

Ancak, çalışma yaşamında bu beş nedenin gerçekleşmemesi durumunda mutlaka iş tatminsizliği olacak diye bir kural bulunmamaktadır.

İş tatminsizliği araştırıldığında, oldukça değişik unsurlarla (iş tatminsizliği nedenleriyle) karşılaşılmıştır:
İş güvencesi, adil ücret sistemi, uygun çalışma koşulları ve ast-üst arasındaki olumlu ilişkiler gibi.

İş tatminsizliğinin bu nedenlerini Herzberg “hijyen nedenler” olarak adlandırmıştır.

Bunun nedenini Herzberg; iş güvencesi, adil ücret sistemi gibi uygulamaların işyerinde sağlıklı bir çalışma ortamının oluşturulduğunun bir göstergesi olduğunu,
ancak bunun iş tatmini anlamına gelmeyeceğini söyleyerek açıklamaktadır.

İş tatminine ve iş tatminsizliğine yol açan nedenler birbirine hiç benzemediği için Herzberg,
bu iki duygunun (tatmin ve tatminsizliğin) birbirinin karşıtı olmadığını belirtmektedir.

Herzberg’in Hijyen Modelinde bu duyguların yoğunluğu çalışanların değişik boyutlardaki beklentileriyle ilgili olarak değişebilmektedir.

Herzberg’in Hijyen Modeli; başarı, tanınma, işin içeriği, sorumluluk ve yükselme olarak belirlenen iş tatmini nedenleriyle; iş güvencesi, adil ücret sistemi, ast-üst
arasındaki olumlu ilişkiler, uygun çalışma koşulları gibi iş tatminsizliği nedenleri arasında benzerlik olmadığı ya da bu iki duygunun (tatmin ve tatminsizliğin) birbirinin karşıtı olmadığı varsayımına dayanmaktadır.