BORÇ KAYNAKLARI

BORÇ KAYNAKLARI

Taraflar arasındaki borç ilişkisinin doğumuna yol açan birden çok kaynak vardır.
Bunlar; sözleşme, haksız fiil, sebepsiz zenginleşme, vekaletsiz iş görme, nafaka borçlar vb.’dir.

Borçların bir bölümü iradeye bağlı olarak diğer bölümü ise iradeye bağlı olmaksızın doğar.
Borçların iradeye bağlı olarak doğduğu borç kaynakları hukuki işlem ve haksız fiillerden ibarettir.

Hukuki işlemler ve bunlar arasında en önemli yeri tutan sözleşmeler, hukuki sonuca yönelmiş irade açıklamalarına hukuk tarafından uygun sonucun bağlanmasıyla oluşur.

Vasiyetname veya ilan yoluyla ödül verme sözünde olduğu gibi tek taraflı bir irade açıklamasından doğması da mümkündür.

Haksız fiil borç ilişkisinde ise borç, iradenin kusurlu olmasına dayalı olarak doğar çünkü failin bir başkasının mutlak hakkını ihlal eden eylemi, iradesinin bu hukuka aykırılığa karşı koymaması (kasıt veya ihmal) nedeniyle tazminat yükümlülüğüne yol açar.

Buna karşılık borcun iradeye dayalı olmaksızın doğduğu durumların başlıcaları sebepsiz zenginleşme ve vekâletsiz iş görmedir.
Doğrudan doğruya kanunun kaynaklık ettiği nafaka yükümlülüğü gibi borçları da buraya dahil edebiliriz.

TBK’nin Genel Hükümler başlığını taşıyan Birinci Kısımının Birinci Bölümü Borç İlişkisinin Kaynakları başlığını taşır.

Birinci Bölümün Birinci Ayrımı, Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerine (TBK 1-48) ayrılmıştır ancak bu Ayrımda temsil gibi sözleşme olmayan hukuki işlemlere de yer verilmiştir.

Birinci Bölümde yer alan hükümler (örneğin yanılma, aldatma, korkutma) niteliği elverdiği ölçüde diğer (sözleşme olmayan) hukuki işlemlere de uygulanır.

Örneğin tek taraflı bir irade açıklamasıyla yapılabilen mirasın reddi işlemi, yanılma sebebiyle iptal edilebilir.