Geciktirici – Bozucu Şartlar

Şartın (Koşulun) Türleri

Geciktirici – Bozucu Şartlar

Tarafların yaptıkları işlemin hüküm doğurması, gelecekteki bir olgunun gerçekleşmesine veya gerçekleşmemesine bağlanmışsa geciktirici şart söz konusu olur.
Kira sözleşmesinin kiracının o şehre tayini çıkması şartıyla yapılması gibi.

Geciktirici şart TBK m. 170 hükmünde düzenlenmiştir.
Bu hükme göre “Bir sözleşmenin hüküm ifade etmesi, gerçekleşip gerçekleşmeyeceği bilinmeyen bir olguya bırakılmışsa, sözleşme geciktirici koşula bağlanmış olur.”

Geciktirici şarta bağlı işlem, şartın gerçekleşmesi üzerine ileriye etkili olarak hüküm ifade eder ancak şart gerçekleşmeden önce de yapılmış olan işlem varlığını sürdürür.
Mesela şart gerçekleşmeden evvel sözleşmeden tek taraflı dönme olmaz ya da sözleşmenin geçerliliği için ehliyet şartı, geciktirici şartın gerçekleştiği anda değil sözleşmenin yapıldığı anda aranır.

Taraflar aksini kabul etmiş olmadıkça şartın gerçekleşmesi geriye etkili değildir (TBK m. 170/II).
Şarta bağlı sözleşme, şartın gerçekleşmesi anından itibaren ileriye etkili olarak hükümlerini doğurur ve şarta bağlı borç, şartın gerçekleşmesiyle doğar.

Bozucu şartın gerçekleşmesiyle şarta bağlı işlem artık hüküm ifade etmeyecektir. Bozucu şart TBK m. 173 hükmünde düzenlenmiştir.
Bu hükme göre “Sona ermesi önceden gerçekleşip gerçekleşmeyeceği bilinmeyen bir olguya bırakılan sözleşme, bozucu koşula bağlanmış olur.”
Bozucu şarta bağlı bir sözleşme, şart gerçekleşinceye kadar geçecek dönemde, şarta bağlı olmayan bir sözleşme gibi normal sonuçlarını doğuracaktır.

Bozucu şarta bağlı bir borçlandırıcı işlem yapıldığı anda borç doğacak, muaccel alacak ve alacaklı tarafından ifası talep edilebilecektir.
Bozucu şartın gerçekleşmesi üzerine şarta bağlanmış işlemin hüküm doğurması kendiliğinden son bulur.
Herhangi bir ihtara veya bildirime gerek kalmaksızın hatta henüz taraflar şartın gerçekleştiğinden haberdar olmasalar bile şart gerçekleştiği anda sözleşme hükümden düşer.