Aile İşletmesi: Sorunlar ve Çözümler

Aile İşletmeleri Çözümleri “Haute Couture” Olmalı!

Aile İşletmesi: Sorunlar ve Çözümler

Aile işletmelerinin başlıca sorunlarını ve çözüm yollarını açıklamaya çalıştım.
Bu çözümlerin özü, ana teması işletmeyi şahıslara bağlı olarak değil de sisteme bağlı olarak yürütmektir.
Bu sürece “aile işletmesinin profesyonelleşmesi” ya da “kurumsallaşma” adı da verilmektedir.

Profesyonel yönetime geçiş aşamasında kullanılan araç ise “aile anayasasıdır”.
Aile anayasası, söz edilen sistemin hangi kurallara bağlı olduğunu gösteren metindir.
Anayasadır.

Çünkü sık sık değiştirilmez.
Her aile üyesinin katılımıyla ve uzmanların katkısıyla hazırlanır.
Aslında aile işletmesinde uyulacak kuralların yazılı olması (yazılı olsa bile bunu Anayasa adında tanımlamak) zorunlu değildir.

Ancak yazılı kurallar uzun bir süre sistemin meşruiyetini garanti altına alır.
Çünkü “söz uçar, yazı kalır”.

En başa dönecek olursak; aile anayasalarının “hazır giyim” değil, “ısmarlama” (haute couture) yani kişiye özel tasarlanmış bir elbise olması gerekir.
Neden?
Çünkü her aile birbirinden farklı.

Sözgelimi çocuklar farklı eğitimler alıyor, farklı bir terbiye ile yetişiyor vb.
Birine uygun olan çözümler, diğerine uygun olmayabilir.
Anayasa metninin hazırlanmasına her aile üyesi katkıda bulunmalıdır.

Ancak bu sayede üyeler kuralları benimser.
Bir dönem işletmelerin misyon ve vizyonlarını açıklaması “moda” olmuştu.
Bankadan lokantaya her işletme görünür bir yere, özellikle de web sitelerinde vizyonlarını, misyonlarını duyuruyordu.

Ben ilk başlarda yönetim konusunda bir akademisyen olarak bu duruma sevindim.
Sonradan bunların birbirine çok benzeyen (bir paragraf uzunluğunda cümlelerle hazırlanmış) metinler olduğunu fark ettim.
İtiraf edeyim.

Bir öğlen vakti köle yerken tabağın altına koydukları kağıtta yazan vizyon ifadesi ile büyük bir bankamızın vizyonu neredeyse aynıydı. Tahminimce köleci (ya da ona akıl veren kişi) Google’a “vizyon” yazıp, beğendiği birini uyarlamıştı (benchmarking).
Bugün aynı tehlike “aile anayasası” için geçerlidir.

Bu yüzden aman diyorum.
Genel bir şablon (internetten bulunan aile anayasaları) yol göstermekle birlikte, her ailenin değerleri, öncelikleri farklıdır.

Bu işi bir halkla ilişkiler faaliyeti ya da reklam olarak “göstermelik” değil de “gerçekten” aile işletmenizi korumak için yapacaksanız uzmanların rehberliğinde ve aile üyelerinizin katılımıyla kendiniz hazırlayın.

Kaynak: Barış Baraz, ESO Dergi, Yıl 2, S.10, (1.7.2011)