Yenileme (Tecdit)

Yenileme (Tecdit)

Yenileme, yeni bir borç meydana getirerek mevcut bir borcun sona erdirilmesi sözleşmesidir.
Borcu sona erdiren yenileme; borcun konusunun, tabi olduğu hükümlerin, borcun sebebinin veya tarafların değiştirilmesi tarzında olabilir.
Örneğin bir satış sözleşmesinde satış bedeli yenilendiğinde taraflar eski borcun yerine yeni bir borç getirmiş olurlar.

Yenileme için evvelki bir borç olmalıdır.
Eski borç sebepsiz zenginleşme, haksız fiil, sözleşme gibi bir sebepten doğabilir.
Taraflar arasındaki evvelki borç geçerli bir borç olmalıdır.
Borçlunun yeni bir borç üstlenmesi gerekir.

Yenileme, alacaklı ile borçlu arasında yapılacak bir yenileme sözleşmesi ile gerçekleşir.
Yenileme sözleşmesiyle önceki borçta yapılan bu değişikliklerin borcu sona erdirebilmesi için bunların yenileme niyetiyle yani mevcut borcu sona erdirip yeni bir borç meydana getirme iradesiyle yapılması gerekir.
Borçlunun yenileme sözleşmesiyle yeni bir borç üstlenmesi gereklidir.
Yenileme tarafların açık iradesiyle gerçekleşmelidir.
Karine olarak borcun yenilendiği kabul edilmez.
Bu nedenle de borcun yenilendiğini ispat yükü bunu iddia edenin üzerindedir.
TBK m. 133/I’de “Yeni bir borçla mevcut bir borcun sona erdirilmesi, ancak tarafların bu yöndeki açık iradesi ile olur.” şeklinde bir düzenleme benimsenmiştir.

Yenileme ile eski alacak sona erer.
Bu nedenle eski borcun alacaklısının tasarruf yetkisine sahip olması gerekir.
Tecditle (yenilemeyle); evvelki borç, evvelki borçtan doğan def’iler, bu borca bağlı olan cezai şart, kefalet ve rehin gibi feri haklar sona erer.
Teminat ve cezai şartların yeniden yapılması gerekir.
Yenileme ile oluşan borç yeni bir borç olduğu için evvelki borca ait def’iler yeni borç için ileri sürülemez.

Eski alacak hangi zamanaşımına tabi olursa olsun yeni borç TBK md. 146’daki on yıllık zamanaşımına tabi olur.

Cari Hesap:

İki tarafın birbirlerinden olan alacaklarını talep etmeyip bunların bir hesaba aktif ve pasif olarak kaydedilmesi ve belirli devreler sonunda aktif ve pasifte yer alan alacak ve borçların topluca takas edilerek kalan miktarı borçlanma hususunda yaptıkları sözleşme uyarınca tutulan hesaba cari hesap denir.

Kararlaştırılan hesap devresi sonunda hesabı tutan tarafın alacak ve borçları birbirinden çıkardıktan sonra bulunan bakiye karşı tarafça kabul edilince her iki tarafın alacağı da sona ermiş ve bunun yerine bakiye yeni bir alacak olarak doğmuş olur.

Taraflardan biri lehine arta kalan tutar diğer tarafça kabul edilince borç yenilenmiş olur.

Yenileme suretiyle borcun sona erdiğinden söz edebilmek için tarafların sona erdirilen önceki borcun yenileme iradesiyle sona erdirilmesi gerekir.

Cari hesap, TBK m. 134’te düzenlenmiştir.
Anılan hükme göre, “Çeşitli kalemlerin bir cari hesaba sadece kaydedilmiş olması, borcun yenilenmiş olduğu anlamına gelmez.

Ancak, hesabın kesilmiş ve hesap sonucu diğer tarafça kabul edilmiş olması durumunda, borç yenilenmiş olur.
Kalemlerden birinin güvencesi varsa, aksi kararlaştırılmadıkça, hesap kesilip sonucun kabul edilmiş olması, güvenceyi sona erdirmez.”

Bu bakiye, yeni bir borç teşkil etse de hesaptaki bir alacağı ait olan teminatlar aksi kararlaştırılmadıkça devam eder.