Rensis Likert’in Sistem 1- Sistem 4 Modeli

Rensis Likert’in Sistem 1- Sistem 4 Modeli – 2

Likert, yöneticinin yalnızca çalışana eğilimli olmasının başarılı olabilmesi için yeterli olmadığını belirtmekte ve yöneticinin başarı düzeyinin sürekliliğinin  sağlanabilmesi için karar vermede kullandığı yöntemlerin de önemli olduğunu vurgulamaktadır.

Likert, bir önceki yazımızda değinilen görüşlerini açıklarken dört yönetim yaklaşımı tanımlamaktadır:

Sistem 1,
Çalışanları sömüren ve otoriter işletme yönetimini tanımlamaktadır.
Bu sistemde işletme yönetimi, korku ve gözdağı öğelerini kullanmakta, iletişim yukarıdan aşağıya doğru gerçekleşmektedir.
Ast’lar ve üst’ler psikolojik olarak birbirinden uzaklaşmışlardır ve verilen kararların çoğunda ast’ların görüşü alınmamaktadır.

Sistem 2,
İyilikçi ve otoriter işletme yönetimini tanımlamaktadır.
Bu sistemde işletme yönetimi, ödüllendirmeye önem vermekte ve ast’ların genellikle “uşak ruhlu” olduklarını düşünmektedir.

Aşağıdan yukarıya doğru bilgi akışı, işletme yönetiminin duymak istedikleri ile sınırlandırılmıştır.
Kararlar genellikle üst düzey yöneticileri tarafından verilmektedir.
Bununla birlikte, yukarıda belirtilen çerçeve kapsamında kalmak koşuluyla, daha aşağı düzeyde çalışanlara da yetki devredilebilmektedir.

Sistem 3,
Ast’larına danışmaya önem veren işletme yönetimini tanımlamaktadır.
Bu sistemde işletme yönetimi, genellikle ödüllendirme ve arada bir cezalandırma yöntemine başvurmaktadır.
Arasıra ast’lardan verilen kararlara katılmaları istenmektedir.

Hem yukarıdan aşağıya, hem de aşağıdan yukarıya doğru bir iletişim söz konusudur.
Ancak, üst düzey yöneticilerin duymak istediklerinin dışında kalan bilgiler,sınırlı ve ölçülü davranılarak iletilmektedir.

İşletmenin strateji ve politikaları üst düzey yöneticileri tarafından belirlenmekte, bölüm yöneticileri sorumlu oldukları konularda belli ölçüde etkili olabilmektedirler. İşlerle doğrudan ilgili konularda karar verme yetkisinin alt düzey yöneticilerine bırakıldığı görülmektedir.

Sistem 4,
Verilen kararlara katılmayı öngören bir grup yönetim biçimi olarak tanımlanmaktadır.
İşletme yönetimi, amaçladığı yüksek kurumsal performans düzeyine ulaşabilmek için çalışma yöntemini geliştirmek istemektedir.

Bunu sağlayabilmek için; parasal özendirme planlarına önem verilmekte, verilen kararlara ast’ların üst düzeyde katılmaları sağlanmakta, yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya doğru kusursuz bir iletişim gerçekleştirilmekte ve ast’lar ile üst’lerin psikolojik olarak birbirlerine yakınlaşmaları desteklenmektedir.

Kararlar, grup karar verme yöntemiyle ve tüm grup üyelerinin görüşü alınarak verilmektedir.
Verilen kararlar, görevleri birbiriyle çakışan çalışma grupları tarafından ayrıca değerlendirilmektedir.

Bu da, verilen kararların örgütün biçimsel yapısıyla bütünleşmesini sağlamaktadır.
Her grubun diğer gruplarla olan bağlantısı, birden çok grubun üyesi olan örgüt üyeleri tarafından (ki bu örgüt üyeleri “bağlantı iğneleri- linking pins” ya da “ortak eleman” olarak tanımlanmaktadır) gerçekleştirilmektedir.

Sistem 4, yüksek bir kurumsal performans düzeyine ulaşılmasına, örgüt üyelerinin verilen kararlara katılmasına ve işletme yönetimi ile çalışanlar arasındaki  ilişkilerin iyileştirilmesine katkıda bulunmaktadır.