Meslek Hastalığı Kavramı

Meslek Hastalığı Kavramı

Modern çalışma hayatı ile birlikte sıklıkla duyulan ve üzerinde tartışılan konulardan biri de meslek hastalığı kavramıdır.

Meslek hastalığı iş kazasında olduğu gibi ani, yani bir anda olan ve biten bir niteliğe sahip değildir.

Fakat çalışan bireyin gerek bireysel gerekse de toplumsal yaşantısını etkileyen ancak özellikle de çalışma hayatında aksaklıklara neden olan ve doğrudan tehdit eden bir durumdur.

Meslek hastalığı, iş sağlığı ve güvenliği ve sosyal güvenlik hukuku bakımından öncelikle üzerinde durulması gereken mesleki riskler kategorisinde yer almaktadır.

Meslek hastalığı kavramı sanayileşme sonucunda ortaya çıkmış, yine sanayileşme ile birlikte artan teknik yöntemler aracılığıyla işin yapısında ve örgütlenmesinde değişim söz konusu olmuştur.

Bunun yanı sıra çalışma ortamlarında yaşanan değişimler, örneğin iş yerinin ve çalışma ortamının fiziksel unsurlarının değişimi, çalışan bireylerin teknik aletler ile uzun süre kullanımından doğan fiziksel yapılanmalar, çalışan bireylere yönelik sağlık ve güvenlik tedbirlerinin alınmasının önemini arttırmıştır.

Sanayi üretiminde ve teknik üretimde çalışmanın içeriğinin değişmesi sonuçta, uzun ve belirsiz çalışma saatlerini, yoğun iş yükünü, maddi ve manevi açıdan sorunlu çalışma anlayışını beraberinde getirmiş ve bu gibi nedenlerle işçi sağlığını tehdit eden unsurlar ortaya çıkmıştır.

İşçiler çalıştıkları işten kaynaklanan çeşitli maddelerle karşılaşabilmekte, uzun süreli olarak teknik aletlerin kullanımı gerçekleştirmekte dolayısıyla bu gibi faktörlere dayalı olarak sağlık koşullarında sorunlarla karşılaşabilmektedir.

Meslek hastalıkları, çalışılan yerdeki ortamda bulunan unsurlar nedeniyle meydana gelen hastalıkların ortak ismidir.

Örneğin mesleki kanserler, solunum ve deri hastalıkları, kemik hastalıkları vb. meslek hastalığı olarak değerlendirilmektedir (Akyalçın, 2016).

Meslek hastalıkları çalışan bireyin çalıştığı ortamdaki herhangi bir etkene doğrudan maruz kalması sonucunda oluşmaktadır.

Genel anlamı itibariyle meslek hastalıkları çalışma yaşamının en önemli ancak değişik nedenlerle ortaya çıkarılamayan sorunları arasında sayılmaktadır.

Dolayısıyla bir meslek hastalığının normal hastalıktan ayırt etmek için ya da bir hastalığı meslek hastalığı kavramı içerisinde değerlendirebilmek için kişinin işi, çalışma ortamı ve koşulları ile yakalandığı hastalık arasında bir bağıntı olması gerekmektedir.

Yani meslek hastalıklarında yapılan iş ile hastalık arasında birebir ilişki bulunmak zorundadır. Toza bağlı ortaya çıkan akciğer hastalıkları buna örnek gösterilebilir (Arıcı, 2015).

Meslek hastalığı, unutulmamalı ki çalışılan ortam kaynaklı olmalıdır.

Bu nedenle meslek hastalığı kavramını Dünya Sağlık Örgütü (WHO) “yalnızca bilinen ve kabul edilen meslek hastalıkları değil, fakat oluşmasında ve gelişmesinde çalışma ortamı ve çalışma şeklinin, diğer sebepler arasında önemli bir faktör olduğu hastalıklardır” şeklinde tanımlamaktadır (WHO, 2018).

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ise meslek hastalıklarını, “iş faaliyetinden kaynaklanan risk faktörlerine maruz kalma sonucu olarak ortaya çıkan herhangi bir hastalık” olarak tanımlamaktadır (Çağlayan, 2015).

Ülkemizde meslek hastalığı tanımı 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (İSGK)’nda “mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık” olarak ifade edilmiştir (6331 sayılı İSGK m. 3/l).