Merkezileşme – Merkezileşmeme

Örgütlenme İlkeleri

Merkezileşme – Merkezileşmeme

Merkezileşme derecesi örgütte karar verme yetkisinin nasıl dağıtıldığına ilişkin bir kavramdır.
Yetkinin üst yönetimde toplandığı yapılar merkezileşmiş, yetkinin tek elde toplanmayarak alt kademelere göçerildiği yapılar merkezileşmemiş örgüt yapılarını ifade etmektedir.

Merkezileşme derecesi ile kontrol alanı ve kademe sayısı birbiriyle ilişkilidir (Bolat ve diğerleri,2008,112).
Merkezileşme ne kadar fazlaysa kontrol alanı o kadar dar, kademe sayısı fazla anlamındadır.
Merkezileşmeme durumunda ise tam tersi söz konusu olacaktır.

Eğer üst düzey yöneticiler önemli kararları alt seviyeden gelen girdileri çok kullanmadan (az sayıda bilgi girdisiyle) alıyorsa örgüt daha merkezidir.
Diğer taraftan, birçok alt düzey çalışandan girdi sağlayıp ya da başka bir ifadeyle aslında kararlara katılıyorsa burada merkezileşmeme (adem-i merkezi) vardır.

Merkezileşme ve merkezileşmeme tam manasıyla olmasa da birbiriyle alakalıdır, bir örgüt asla tamamen merkezi ya da adem-i merkezi olamaz.
Örgütler daha esnek ve çevre eğilimlerine karşı daha duyarlı olmaya başlamışlardır, burada merkezleşmemeye (adem-i merkeziyetçiliğe) doğru belirgin bir kayma olmuştur.

Bu ayrıca çalışanlara karar vermede daha fazla yetki veren çalışan güçlendirmesi olarak da bilinmektedir.
Özellikle büyük işletmelerde, alt düzey yöneticiler eyleme daha yakındır ve genellikle üst düzey yöneticilerden problemler ve en iyi çözüm yolları hakkında daha detaylı bilgiye sahiptirler.
Bu durum da merkezleşmemenin yaygınlaşmasına neden olmaktadır.