Krizlerin Nedenleri / Krize Yol Açan Faktörler

Krizlerin Nedenleri / Krize Yol Açan Faktörler

Krizlerin birçok farklı nedeni bulunmaktadır.
Krizlerin neden kaynaklandığını bilmek, krizlerin olası olumsuz etkilerini azaltmak açısından son derece önemlidir.

Bu noktada, krizin tüm yönleriyle etkin bir biçimde analiz edilmesi ve bu aşamada krize yol açtığı düşünülen nedenlerin tek tek belirlenmesi gerekmektedir.
Krize yol açan faktörleri temelde işletme dışı ve işletme içi çevre faktörleri olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür.

Bu faktörleri aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür (Tüz V., 2004a, ss.4-8; Saruhan ve Yıldız, 2009, ss.283-284):

• İşletme Dışı Çevre Faktörleri:

İşletme dışı faktörler kendi arasında altıya ayrılmaktadır.

Doğal faktörler, doğal çevreyle ilgili beklenmedik gelişmelerdir.
Toprak, su, iklim ve çevre kirliliği yüzünden ani felaketler krize zemin hazırlar.

Ekonomik faktörler, işletmenin faaliyet gösterdiği ülkelerdeki istikrarsızlık, yüksek enflasyon ya da durgunluğa bağlı olarak arz-talep dengelerinin bozulması ve değişen devlet politikaları bu faktörler arasında yer almaktadır.

Politik ve yasal faktörler, devlet politikasındaki değişiklikler, krizin en önemli nedenini oluşturur.
Yasal yapı, politik müdahale, finansal destek, dış rekabet konusunda hükümetin yaklaşımı gibi konuları içerir.

Toplumsal yapı, toplumdaki insan ilişkilerinin değer yargılarının değişmesi, toplumsal ve kültürel sorunlar işletmeleri krize götüren nedenler arasında yer almaktadır.

Teknolojik faktörler, toplumsal hayatı ve buna bağlı olarak işletmelerde değişimi zorunlu hale getiren önemli bir faktördür.

Diğer faktörler ise; endüstriyel kazalar, mamuldeki başarısızlıklar, halkın işletmeye duyduğu güvenin azalması, zayıf endüstriyel ilişkiler, düşmanlık ve suç olayları vb.dir.

• İşletme İçi Çevre Faktörleri:

Bu faktörler örgütün uygulamada oluşan yetersizlikleri ve sorunlarıyla ilişkili olarak ortaya çıkmaktadır.
Krizler dış çevre koşullarından kaynaklanıyor gibi gözükse de genelde örgüt içi sorunlardan kaynaklanmaktadır.
Tepe yöneticilerinin öngörü yapmada ve önlem almadaki yetersizlikleri en önemli kriz nedenidir.

Bunun yanında yöneticilerin çevrede gelişen olaylar hakkında bilgi toplama ve tecrübe yetersizliği, yönetimin değişme ve uyum sağlamaya karşı inanç ve tutumları, gelişime ve esnek olmaya olumlu baksa bile uygulamaya geçirmedeki hızı ve başarısı da krizlere neden olabilmektedir.

Ayrıca, örgüt yapısının merkeziyetçi olması, esnek olmaması, bürokrasinin fazla olması, kaynaklara bağımlı olunması, etkin ve hızlı bir bilgi akış ve iletişim sisteminin olmaması kriz yaratan diğer unsurlar arasında yer almaktadır.

Tüm bu açıklamalardan görüleceği üzere; işletmenin dış ve iç çevresinde krize neden olan birçok faktör bulunmaktadır.
İşletmede krize neden olabilecek dış çevre faktörlerini öngörmek ve kontrol etmek daha zordur.

Bu noktada açık sistem olan işletmelerin dış çevresiyle sürekli etkileşim içinde olması, dış çevresini incelemesi ve dış çevrede meydana gelen değişmeleri yakından izlemesi gerekmektedir.
Krize neden olan işletme içi faktörlerin bir kısmı kısmen de olsa yönetim tarafından kontrol edilebilir türdedir.
Bu noktada, işletme yöneticilerinin yetenekleri ve deneyimleri ön plana çıkmaktadır.