Kontrol Alanı

Örgütlenme İlkeleri

Kontrol Alanı
Bir yönetici kaç çalışanı verimli ve etkili bir biçimde yönetebilir?
Yöneticinin ‘doğrudan’ kontrol edebileceği ast sayısı kontrol alanı olarak ifade edilmektedir.
Üzerinde bir uzlaşı olmamasına rağmen, kontrol alanı için belirlenen sayı örgüt yapısı açısından belirleyici bir unsur olarak kabul edilir.
Bir üste bağlı ast sayısının artması geniş kontrol alanı, bir üste bağlı ast sayısının az olması dar denetim alanı anlamındadır.
Dar kontrol alanı hiyerarşik kademelerin artmasına ve daha dik bir örgüt yapısına neden olmaktadır.
Geniş kontrol alanı ise örgütsel kademelerin az olduğu yatay bir örgüt yapısına neden olur.
Örgütsel kademe sayısı denetim alanıyla yakından ilişkilidir.
Kademe sayısının küçük olması basık bir yapıyı, büyük olması ise sivri bir örgüt yapısını ifade eder (Bolat vd. 2008,112).
Bir örgüt için en uygun kademe sayısı kaçtır?
Bu sorunun anlamlı olup olmadığı tartışılabilir.
Ancak, bir görüşe göre dünya çapında en büyük bir örgüt bile en alt kademeden en üste kadar en fazla yedi kademeyle yönetilebilir (Koçel,
2011, 424).
Örnek olarak, iki örgütün 4.096 çalışanı olduğunu varsayalım. (aşağıdaki şekilde olduğu gibi)

Eğer bir örgüt 4’lü diğeri 8’li yayılırsa, geniş kontrol alanı sahibi örgüt 2 daha az kademeye(seviye) sahip olacak ve yaklaşık 800 daha az yöneticiye sahip olacaktır.

Yöneticilere verilen ücretler dikkate alındığında, geniş kontrol alanında daha az sayıda yönetici olacağı için maliyet açısından daha verimli ve etkili olacaktır.

Bununla birlikte, yöneticiler liderlik etme konusuna zaman ayıramadığında çalışanların performansı kötüleşirse geniş kontrol alanı verimliliği düşürebilir.

Örnek olarak, performans değerleme görüşmelerinde bir yönetici 8 astı değerlendirecektir, bu da oldukça güç olacaktır.
Yöneticinin etkili ve verimli bir biçimde yönetebileceği çalışan sayısını birçok faktör etkiler.
Bu faktörler yönetici ve çalışanların yetenek ve becerileri kadar işin yapılış şeklini, işin özelliklerini de içine alır.

Örnek olarak, iyi eğitilmiş yöneticiler ve deneyimli çalışanlar daha geniş kontrol alanlarında iyi çalışırlar.

Astların fiziksel yakınlığı, standart prosedürlerin derecesi, örgütün bilgi sisteminin gelişmişliği, örgüt kültürünün gücü ve yöneticinin öncelikli stili de kontrol alanını etkileyen diğer faktörlerdir.

Geniş kontrol alanına karşı son yıllarda eğilim, yöneticilerin çabalarına uygun hızlı karar verme, esneklik, müşteri ile yakınlaşma, çalışanı güçlendirmek ve maliyetleri düşürmek yönünde olmaktadır.

Çalışanlar işlerini iyi bildiklerinde ve örgütsel süreci anladıklarında yöneticiler geniş yetki alanı içinde çalışabileceklerinin farkına varmışlardır.