Geri Verme İsteminin Niteliği

Sebepsiz Zenginleşme
Geri Verme İsteminin Niteliği

Sebepsiz zenginleşme bir borç ilişkisi olduğundan borç ilişkilerinin tipik karakterini taşır:

Nisbî bir haktır.

Bundan dolayı fakirleşene nisbî etkili olan kişisel (şahsî) bir hak sağlar.

Bu anlamda zenginleşenin iflâsı hâlinde, yoksullaşanın geri verme istemi, iflas masasından diğer alacaklıların alacaklarıyla orantılı (garameten) bir istem hakkından ibaret kalır.

Oysa onun hakkı mülkiyet olsaydı iflâs hâlinde dahi mülkiyet hakkının geri verilmesini isteyebilirdi.

DİKKAT: Sebepsiz zenginleşmeden doğan hak nisbi bir haktır.

Bunun anlamı, sebepsiz zenginleşmeden doğan hakların ve yükümlülüklerin bu borç ilişkisindeki alacaklıya ve borçluya ait olduğu ancak tarafları arasında ileri sürülebileceğidir.

Zenginleşen borçlu ve fakirleşen hak sahibinde ayırt etme gücünün bulunması, dolayısıyla fiil ehliyeti aranmaz.

Haksız fiil niteliğinde olmadığı için kusur araştırılmaz.

Haksız fiil davasıyla yarışma olursa kusur haksız fiil hükümlerine dayanak oluşturan önemli bir tercih noktası olacaktır.

Kusur şart değilse de zenginleşende iyiniyetin ya da kötüniyetin bulunmasına göre değişen kapsamda geri verme yükümlülüğü ortaya çıkar.

Sebepsiz zenginleşmeye dayanan iade talebi, geri verme istemine dayanak oluşturabilen diğer hukuksal olanaklardan bağımsızdır.

Diğer bir ifadeyle sebepsiz zenginleşmenin koşulları gerçekleşmişse diğer bir geri vermeyi isteme olanağının da koşulları gerçekleşmiş olsa bile sebepsiz zenginleşmeye dayanan geri verme istemiyle dava açmak mümkündür.

Bununla birlikte diğer hukuksal olanaklardan birine başvurmanın mümkün olduğu bir durumda sebepsiz zenginleşmeden dolayı geri verme isteminde bulunulup bulunulamayacağı ayrı ayrı değerlendirilmelidir.