4857 Sayılı İş Kanunu’ndaki İş Sözleşmesi Yapma Zorunluluğunun İşyeri Hekimi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğü ile İlişkisi

İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğünün ve Bunların Çalışma Sürelerinin Hukuki Temelleri

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 48. maddesinde düzenlenen sözleşme özgürlüğü, herkesin dilediği alanda çalışmasına ve sözleşme akdedebilmesine imkân vermektedir.

Kural olarak, iş sözleşmesi bakımından da geçerli olan sözleşme özgürlüğü, çalışanlara ve işverenlere iş sözleşmesinin tarafı olma veya olmama yanında, sözleşmenin içeriğini ve şeklini diledikleri gibi belirleme hakkı vermektedir.

Her ne kadar kural bu şekilde olsa, da, çalışanların ekonomik bakımdan işverenden daha dezavantajlı bir pozisyonda olmaları ve geçimlerini sağlamak işe duydukları ihtiyaç bu kurala birtakım istisnalar getirilmesini zorunlu kılmıştır.

Çalışanlar, hayatlarını idame ettirebilmek için sürekli olarak bir işte çalışmak zorunda olduklarından, uygulamada da sıkça görüldüğü üzere, arzu etmedikleri şartlarda çalışabilmektedirler. Yaşanan sıkıntıları göz önünde bulunduran kanun koyucu, iş sözleşmesi bakımından bu serbestiye bir takım sınırlamalar getirmiştir.

İş sözleşmesi yapma yasağı ve iş sözleşmesi yapma zorunluluğu başlıkları altında sınıflandırılan söz konusu sınırlamalar:

küçük işçilerle (İş K. m. 71/1),
kadınlarla (İş K. m.72),
yabancı işçilerle (6735 s. K. m. 4),
sağlık durumu ve mesleki eğitimi yeterli olmayan işçilerle (6331 sa. K. m. 17/III)

belirli bazı hallerde iş sözleşmesi akdedilmesini yasaklamakta; bunun yanında,

engelli ve eski hükümlülerle ( İş K. m. 30/I),
engelli hale gelmek suretiyle işyerinden ayrılan işçilerle (İş K. 30/V),
topluca işten çıkarılmış işçilerle (İş K. m. 29/IV)
askerlik veya kanuni bir ödev nedeniyle işten ayrılan işçilerle (İş K. m. 31) ve
iş sağlığı ve güvenliği için belirli nitelikteki kişilerle (6331 sa. K. m. 6-8) iş sözleşmesi akdedilmesini belirli hallerde zorunlu tutmaktadır.

İşyeri hekimi ve iş sağlığı ve güvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülüğü, 6331 sayılı Kanun’un 6., 7. ve 8. hükümleri kapsamında düzenlenmiştir. Hâli hazırda İş Kanunu’nda bu kimselerle iş sözleşmesi yapılmasının zorunlu olduğuna dair herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.

Ancak İş Kanunu’nun mülga 81. maddesi, 6331 sayılı Kanun’dan önceki dönemde, işyeri hekimi ve iş sağlığı güvenliği uzmanlarıyla iş sözleşmesi yapmanın zorunlu olduğunu düzenlemekteydi.

Her iki kanun arasındaki özel kanun-genel kanun ilişkisinden ve 6331 sayılı Kanun’da konuya ilişkin hüküm bulunduğundan, İş Kanunu’nda ayrıca bu konuya ilişkin bir düzenleme yapılmasına ihtiyaç duyulmamıştır.