Sebepsiz Zenginleşmeye Dayanan İade Talebiyle Gerçek Olan Vekâletsiz İşgörmeye Dayanan Talep

Sebepsiz Zenginleşmeye Dayanan İade Talebiyle Gerçek Olan Vekâletsiz İşgörmeye Dayanan Talep

Vekâletsiz iş görme adından da anlaşılacağı gibi temelde işi görülen kişinin verdiği bir vekâletin temsil yetkisinin, rızasının olmadığı hâllerde karşımıza çıkar.

Gerçek vekâletsiz iş görme ile kastedilen işin iş sahibinin lehine, menfaatine uygun olarak gerçekleştirilmesine denilmektedir.

Gerçek vekâletsiz iş görmeden bahsedebilmek için iş sahibinin bu işin görülmesini açıkça engellememiş olması gerekir.

Örneğin başkasının bir borcunu ödemek, baygın bir kazazedeye yardım etmek gibi. Gerçek vekâletsiz iş görme hükümlerinin uygulanma koşulları gerçekleşmişse sebepsiz zenginleşme hükümlerine başvurularak bir istemde bulunulamayacağı kabul edilmektedir.

Bu anlamda, örneğin subjektif zenginleşme hâllerinde, yani zenginleşenin özel beceri ve yeteneği ile zenginleşmeden kazanç elde etmiş olması olasılığında, bu fazlalığın vekâletsiz iş görme hükümleri uyarınca istenmesi mümkündür ancak:

• İş görende başkasına ait bir işi görme iradesi yoksa sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanacaktır.
  Bu durumda, sebepsiz zenginleşmeye dayanan geri verme istemi aslî niteliktedir.
• İşin görülmesinin gerektirdiği bir irade için iş görenin ayırt etme gücü sahibi olması gerekmektedir.
  Oysa iş görende ayırt etme gücü yoksa başkasının işinin görülmesine vekâletsiz işgörme değil, haksız fiil veya sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır (TBK 528).
• Keza iş sahibi tarafından karşılanmayan masraf alacağı bakımından iş görenin sebepsiz zenginleşme hükümlerine başvurabileceği hükme bağlanmıştır (TBK 529/II).
  Bu durumda sebepsiz zenginleşme hükümleri; tamamlayıcı işlevle, gerçek vekâletsiz iş görmede de uygulanabilecektir.