Yer Altı ve Yer Üstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

MADEN İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Yer Altı ve Yer Üstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

1. BÖLÜM

Amaç;

Yönetmeliğin amacı, yer altı ve yer üstü maden işyerlerinde çalışan işçilerin sağlık ve güvenliğinin korunması için uyulması gerekli asgari şartları belirlemektir.

Bu yönetmelik;

• 92/104/EEC sayılı Avrupa Birliği Direktifi doğrultusunda hazırlanmıştır.
• 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren tüm yer altı ve yer üstü maden işyerlerini kapsar.
• 4857 sayılı İş Kanunu’nun 78’inci maddesine göre düzenlenmiştir. (21.2.2004–25380 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)

Tanımlar

Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen;

1. a) Yer altı ve yer üstü maden işleri:

•  Madenlerin yer altı veya yer üstünden çıkarılması,
•  Madenlerin çıkarma amacıyla araştırılması,
•  Çıkarılan madenlerin işlenmesi hariç, satışa hazırlanması işlerini ifade eder.

Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nin 4’üncü maddesinin (a) bendinde tanımlanan sondajla maden çıkarma işleri bu tanım kapsamında değildir.

1. b) İşyeri: Yer altı ve yer üstü maden çıkarma işlerinin ve yardımcı işlerin yapıldığı tesisler ve binalar ile işçilere ait yatıp kalkma yerleri, hafriyat dökme yerleri ve atık sahaları dâhil çalışma yerlerinin tümünü ifade eder.
2. BÖLÜM

Bu bölümde işverenin genel yükümlükleri belirtilmiştir.

a)- İşverene, işçilerin sağlık ve güvenliklerini sağlamak amacıyla

•  Çalışma yerlerinin, çalışanlara tehlike yaratmayacak şekilde tasarlanması, tesis edilmesi ve bakımının yapılması
•  İşyerinde yapılacak her türlü işin yetkili kişinin nezareti ve sorumluluğu altında yapılması
•  Özel riskleri bulunan işlerin konunun uzman kişilerce ve talimatlara uygun yapılması
•  Tüm güvenlik talimatlarının işçilerin anlayacağı sadelikte olması
•  Yeterli ilk yardım donanımı sağlanması
•  Düzenli aralıklarla sağlık ve güvenlik tatbikat yapılması
•  İşçilerin maruz kalabilecekleri riskler, bu risklerin değerlendirilmesi, gerekli önlemler, çalışma yerlerinin ve iş ekipmanlarının güvenli şekilde tanzimi, seçimi, kullanımı ve bakımında yapılacak hususları içeren Sağlık Güvenli dokümanı hazırlanması
•  Sağlık ve güvenlik dokümanının güncellemesi
•  Aynı işyerinde birden çok işletmeye ait çalışan bulunduğu durumlarda her işverenin kendi işçilerine karşı sorumluluk hükmü getirilmiş. Alınacak tedbirler için ana işverenin koordinasyon yapıp tedbirleri aldırma yükümlülüğü getirilmiş.
•  Meydana gelen iş kazasını ilgili bölge müdürlüğüne 2 iş günü içinde bildirme

  b) İşyerinde patlama, yangın ve sağlığa zararlı gazların ortaya çıkmaması için her türlü önlem alınması

• c) İşverene, işçilerin tehlike anında kolayca işyerini terk etmelerini sağlayacak ortamı kurma mecburiyeti getirilmiş.
• d) Tehlike anında yardım, kaçma ve kurtarma işlemlerinin derhal yapılabilmesi için gerekli ikaz ve diğer iletişim sistemlerini hazır bulundurma mecburiyeti
• e) İşçiler ve temsilcilerinin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili tüm önlemler hakkında bilgilendirilme
• f) İşçilerin yaptıkları işler ve maruz kaldıkları riskler dikkate alınarak işe girişlerinde ve periyodik sağlık kontrolleri yapılması
• g) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hususlarda işçiler veya temsilcilerinin görüşlerini alma ve katılımlarının sağlanması
• h) Yönetmelik yürürlüğe girdikten sonra açılacak işyerlerinin bu yönetmeliğe uygun, bundan önce açılmış işyerleri için 1 yıl geçiş süresi getirilmiştir.

EK BÖLÜM A

•  İşyerinde tehlike ve risklere karşı çalışanların korunmasını sağlayacak etkin organizasyon ve gözetim sistemi kurma yükümlülüğü getirilmiş.
•  Ergonomik kriterlerin dikkate alınması hükmü getirilmiş.
•  İşverene, işyerinde yeterli beceri ve uzmanlığa sahip sorumlu kişi ataması (teknik nezaretçi, İSG uzmanı gibi) veya yeterli uzmanlığa sahip olması durumunda işverenin bu sorumluluğu üstlenebileceği hükmü getirilmiş.
•  İşyerinde işveren adına gözetim görevi yapacak yetkili bir kişinin atanma yükümlülüğü getirilmiş.
•  İşyerinde işe uygun kalifiye işçi istihdamı yükümlülüğü getirilmiş.
•  Çalışanlara eğitim verme, verilen talimatların anlaşılır olması yükümlülüğü getirilmiştir.
•  Sağlık ve güvenlik kuralları ve iş ekipmanlarının güvenli kullanımı için anlaşılır şekilde yazılı talimat yükümlülüğü getirilmiş.
•  Tehlikeli işlerin ve diğer işlerin yapılmasında çalışma izin belgesi (iş emri)düzenleme yükümlülüğü getirilmiş.
•  İşyerinde uygulanan sağlık ve güvenlik önlemlerinin belirli aralıklarla gözden geçirilmesi yükümlülüğü getirilmiş.
•  Kullanılacak iş ekipmanının seçimi ve kullanılması sağlık ve güvenlik şartlarına uygun olma hükmü getirilmiş.
•  İş ekipmanının işe ve ortama uygun nitelikte olma hükmü getirilmiş.
•  Ekipmanın tehlike yaratmayacak koruyuculu olma zorunluluğu getirilmiştir.
•  Ekipmanlar için bakım planı yapılması, kontrol ve testlerine ait kayıtların tutulması yükümlülüğü getirilmiş.
•  Güvenlik ekipmanlarının her zaman kullanıma hazır bulundurma yükümlülüğü getirilmiş.
•  Patlayıcı ortam oluşumunun engellenmesi ve kullanılacak ekipmanın seçiminde bu durumun dikkate alınma yükümlülüğü getirilmiş.
•  Patlayıcı ortamda sigara içilmemesi, alevli ateş kullanılmaması, gerekli kişisel koruyucu kullandırılması zorunluluğu getirilmiş.
•  Yeterli sayıda ve nitelikte yangın söndürme aracı bulundurma yükümlülüğü belirtilmiş.
•  Patlayıcı ortamlar için detaylı planlar hazırlama yükümlülüğü getirilmiş.
•  Patlayıcı ortamlarda gerekli uyarı ve işaretler kullanılma yükümlülüğü getirilmiş.
•  Patlayıcı maddeler depolanması, taşınması ve kullanılması için organizasyon yapılıp uzman kişilerce bu işlerin yapılması yükümlülüğü getirilmiş.
•  Ulaşım yollarının bakımlı, güvenli ve işaretli olması yükümlülüğü getirilmiş.
•  Açık alanlarda gerekli aydınlatma, işaretleşme sistemi kullanma, olumsuz hava koşullarından korunma konusunda önlemler için yükümlülükler getirilmiş.
•  Tehlike alanlarının işaretlenmesi, bu alanlara görevli olmayanların girmesini engelleme, bu alanlara girme yetkisi olanların güvenliği için tedbir alma yükümlülüğü getirilmiş.
•  Kaçış ve imdat çıkış yollarının sürekli kullanıma hazır, yeterli genişlikte ve işaretli olma yükümlülüğü getirilmiş.
•  Tehlike anı için işçilerin eğitilmesi, kurtarma ekipmanlarının kolay erişilir durumda olması yükümlülüğü getirilmiş.
•  Düzenli aralıklarla güvenlik tatbikatlarının yapılması hükmü getirilmiş.
•  İşyerinin kapasitesine uygun ilk yardım elemanı, ilk yardım donanımı sağlama yükümlülüğü getirilmiş.
•  İşyerinin yeterli aydınlatılması ve aydınlatma sisteminin çalışanlar için risk oluşturmayacak şekilde tesis edilmesi yükümlülüğü getirilmiş.
•  Soyunma yerleri, duş, lavabo, yatakhaneler ve yemekhane için nitelik ve hijyen kuralları sağlama yükümlülüğü getirilmiş.
•  Hafriyat alanı, atık yığını ve çöktürme havuzları risk oluşturmayacak şekilde tasarlanıp kullanma yükümlülüğü getirilmiş.
•  Yer üstü yardımcı tesislerin gerekli sağlamlık ve çalışanların konforuna uygun durumda olma yükümlülüğü getirilmiş.
•  Sigara içmeyenler için ayrı dinlenme yeri yapılması yükümlülüğü getirilmiş.
•  Gebe ve emzikli kadınlar için dinlenebilecekleri şartların sağlanması belirtilmiş.
•  Engelli işçiler için önlemler alınması (kullandıkları yerler ve ekipmanların bu işçilerin rahat kullanacağı şekilde olacak) hükmü getirilmiş.

EK BÖLÜM B

•  Yer üstü maden işletmeleri içinde sağlık ve güvenlik dokümanı hazırlanıp işlerin buna göre yürütülmesi yükümlülüğü getirilmiş.
•  Yer üstü maden işletmelerinde uygulanacak üretim yöntemi ve alınacak tedbirler sağlık ve güvenlik dokümanına işlenip güncelleme yükümlülüğü getirilmiş.

EK BÖLÜM C

•  Yer altı çalışmaları için imalat planı hazırlanması yapılan işlerin bu plana göre yapılıp ve plana güncel olarak işlenme yükümlülüğü getirilmiştir.
•  Yer altı çalışmaları için, işçilerin kolayca ulaşabileceği birbirinden bağımsız ve güvenli yapıda en az iki ayrı yol ile yer üstüne bağlanma yükümlülüğü getirilmiştir.
•  Yer altı çalışma mahallerinin güvenli olması, işçilerin kullandıkları yolların işaretlenmesi hükmü getirilmiştir.
•  Taşıma araçlarının güvenli olma, taşıma işlerinin yazılı talimatlara göre yapılması ve araçların düzenli bakımlarının yapılması yükümlülüğü getirilmiştir.
•  Yer altında uygulanacak tahkimatın planlaması yapılıp bu plan dâhilinde tahkimatın sürekli sağlam tutulması yükümlülüğü getirilmiş.
•  Yer altında çalışanlar için sürekli sağlıklı solumayı sağlayacak gerekli havalandırma sistemi kurulup işletilmesi yükümlülüğü getirilmiş.
•  Doğal veya mekanik havalandırmanın kusursuz sağlanması amir kılınmış.
•  Grizulu maden ocaklarında bu durum dikkate alınarak havalandırma sisteminin tesisi, kullanılacak makine ve teçhizatın tesisi işleri için uyulması gereken sağlık ve güvenlik kuralları belirlenip uygulama yükümlülüğü getirilmiş.
•  Grizulu ocaklarda sigara içilmesi, alev ve kıvılcım çıkarabilecek madde taşınması yasaklanmış.
•  Toz, gaz oluşma ihtimali olan ocaklarda baraj yapma, düzenli ölçüm ve kontrol yapma yükümlülüğü getirilmiş.
•  Gaz kaçağı, göçük veya su baskını olabilecek yerler için ayrıca plan yapılacak ve sürekli bu durumlar kontrol edilecek.
•  Kendiliğinden tutuşma özelliği olan damarlarda durumun önceden fark edilebilmesi için uygun uyarı sistemi bulundurulma yükümlülüğü getirilmiş.
•  İşçilere gerektiğinde kullanmaları için solunum cihazı gibi kurtarma araçları verilmesi ve bunların kullanımının öğretilmesi yükümlülüğü getirilmiş.
•  Yer altında çalışan işçilere uygun kişisel lamba verilme yükümlülüğü getirilmiş.
•  Yer altında giren işçilerin isim listeleri tutulma yükümlülüğü getirilmiş.
•  İşyerinde kurtarma teşkilatı kurulma yükümlülüğü getirilmiş.

Yer Altı ve Yer Üstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği İle Getirilenler

•  Yer altı ve yer üstü maden işlerinin tanımı
•  Maden işyeri tanımı
•  İşyerinin, makine donanımın tesisinde tehlike ve riskin dikkate alınması
•  Sağlık ve güvenlik dokümanı hazırlama ve işlerin bu dokumana göre yürütülmesi
•  Risklerin ve özel risklerin belirlenmesi
•  Tüm güvenlik talimatlarının anlaşılır şekilde olması
•  İşlerin kalifiye elemanlarca yapılmasının sağlanması
•  Yapılacak işlerle ilgili planlar hazırlanması (iş ekipmanlarının kullanımı, bakımı, havalandırma sistemi, aydınlatma sistemi, ısıtma sistemi gibi)
•  Aynı işyerini birden fazla işverenin kullanması durumunda her işverenin kendi işçisinden sorumlu olması ve işyerinin bütününden sorumlu işverenin ise koordinasyon yapma zorunluluğu
•  İşyerinde sağlık ve güvenlik organizasyonunun kurulması
•  İşçilerin eğitimi
•  İşçilerin bilgilendirilmesi
•  İşçilerin görüşlerinin alınması ve katılımının sağlanması
•  İşaretleşme, uyarı ve iletişim sisteminin kullanılması
•  Sorumlu personel bulundurulması, işverenin yeterli beceriye sahip olması hâlinde bu sorumluluğu üstlenebilmesi
•  Uzman kişi çalıştırılması
•  Koruyucu donanımların kullanılması için eğitim
•  Güvenlik tatbikatlarının düzenli aralıklarla tekrarlanması
•  İşyerinde tehlikeli alanların ve ortamların açıkça belirtilmesi için işaretlenmesi
•  Sigara içmeyen işçiler için önlemler alınması (ayrı dinlenme yeri gibi)
•  Engelli işçiler için özel önlemler alınması (bu işçilerin kullandıkları donanım ve mekânlarda)
•  Gebe ve emzikli kadınların dinlenmeleri için özel önlemler alınması
•  Yer altı çalışmalarında iki yol zorunluluğu
•  İmalat haritası hazırlama
•  Grizulu ocaklar için özel önlemler (kullanılan ekipman, ölçümler vs.)
•  Gaz kaçağı, göçük veya su baskını durumları için özel önlemler
•  Yer altında çalışan işçilerin kayıtlarının tutulması
•  Kurtarma teşkilatının kurulması.

Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği İle Getirilenler

Amaç;

Bu Yönetmeliğin amacı, sondajla maden çıkarılan işyerlerinde çalışan işçilerin sağlık ve güvenliğinin korunması için uyulması gerekli asgari şartları belirlemektir.

Bu yönetmelik;

• 92/91/EEC sayılı Avrupa Birliği Direktifi doğrultusunda hazırlanmıştır.
• 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren tüm yer altı ve yer üstü maden işyerlerini kapsar.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 78’inci maddesine göre düzenlenmiştir. (22.2.2004.25381 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)

Tanımlar

Bu Yönetmelikte geçen;

a)Sondajla maden çıkarma işleri:

•  Madenlerin sondaj kuyuları açılarak çıkarılması
•  Arama amacıyla sondaj yapılması
•  Çıkarılan madenlerin, işlenmesi hariç, satışa hazırlanması işlerini

  b)İşyeri: Sondajla maden çıkarma işlerinin ve yardımcı işlerin yapıldığı tesisler ve binalar ile işçilere ait yatıp kalkma yerleri dâhil çalışma yerlerinin tümünü ifade eder.

•  Sondajla maden çıkarma işlerinin tanımı
•  Sondajla maden çıkarılan işyeri tanımı
•  İşyerinin, makine donanımın tesisinde tehlike ve riskin dikkate alınması
•  Sağlık ve güvenlik dokümanı hazırlama ve işlerin bu dokumana göre yürütülmesi
•  Risklerin ve özel risklerin belirlenmesi
•  Tüm güvenlik talimatlarının anlaşılır şekilde olması
•  İşlerin kalifiye elemanlarca yapılmasının sağlanması
•  Aynı işyerini birden fazla işverenin kullanması durumunda her işverenin kendi işçisinden sorumlu olması ve işyerinin bütününden sorumlu işverenin ise koordinasyon yapma zorunluluğu
•  İşyerinde sağlık ve güvenlik organizasyonunun kurulması
•  İşçilerin eğitimi
•  İşçilerin bilgilendirilmesi
•  İşçilerin görüşlerinin alınması ve katılımının sağlanması
•  İşaretleşme, uyarı ve iletişim sisteminin kullanılması
•  Sorumlu personel bulundurulması, işverenin yeterli beceriye sahip olması hâlinde bu sorumluluğu üstlenebilmesi
•  Uzman kişi çalıştırılması
•  Koruyucu donanımların kullanılması için eğitim
•  Güvenlik tatbikatlarının düzenli aralıklarla tekrarlanması
•  İşyerinde tehlikeli alanların ve ortamların açıkça belirtilmesi için işaretlenmesi
•  Sigara içmeyen işçiler için önlemler alınması (ayrı dinlenme yeri gibi)
•  Engelli işçiler için özel önlemler alınması (bu işçilerin kullandıkları donanım ve mekânlarda)
•  Gebe ve emzikli kadınların dinlenmeleri için özel önlemler alınması
•  Kıyılarda ve denizlerde tesislerin amaca uygun çevre şartlarına dayanıklı kurulması, kontrol ve bakımının yapılması
•  Özel tehlike bulunan alanların sınırlandırılması, gerekli uyarı işaretleri ile belirtilmesi
•  İş ekipmanları, gerektiğinde uygun koruma tertibatları ve arıza durumunda ekipmanın güvenli kalmasını sağlayacak sistemler ile donatılması
•  Sondaj kuyusu açılması sırasında püskürmelerden korunmak için uygun kontrol ekipmanı bulundurulması ve bu ekipmanların dağılımında, açılan kuyular ve yürütülen işlemler dikkate alınacaktır.
•  İşin özelliğine göre çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde, uygun bir dinlenme yeri bulundurulması
•  Gerekli haller için güvenli toplanma yerleri belirlenecek, buralarda çalışanların isim listesi bulunacak ve toplanma yerlerinde yapılması gereken işler belirlenecektir.
•  Denizlerdeki tesislerde tehlike ve risk değerlendirilmesi yapılıp bunlar için alınacak önlemler belirlenecektir.
•  Acil durumlar için uzaktan kumanda sistemi bulundurulması
•  Uzaktan kumanda sistemi, yangından korunma sistemlerine ve sondaj kuyusu kontrol sistemine, uzaktan kumanda edebilecek nitelikte olacaktır.
•  İşyerinin insan bulunan bütün bölümlerine alarm işaretini iletebilecek kapasiteye sahip sesli veya ışıklı sistem
•  Kıyı, acil ve kurtarma servisleri ile sürekli haberleşmeyi sağlayacak sistem bulundurulacak ve uyarı sistemleri sürekli enerji kaynaklarıyla desteklenecek.
•  İşyerinde alınacak tedbirler güvenli tahliye yapılana kadar geçen sürede işçilerin güvenliğini sağlayacak şekilde kurtarma organizasyonu sağlanacaktır.
•  İşçilere hayatta kalma teknikleri ile ilgili uygun eğitim verilecektir.
•  Her işyerinde acil durumlar için uygun ve yeterli tahliye araçları ile denize doğru kaçış imkânları bulunacaktır.
•  İşyerinin tahliyesi ve deniz kurtarma koşulları için acil durum planı hazırlanacaktır.
•  Plan, yedek deniz araçları ve helikopterler ile bunların yüklenme süreleri ve kapasiteleri ile ilgili kriterleri de içerecektir.
•  Yedek deniz araçları, tahliye ve kurtarma gereklerini karşılayacak şekilde düzenlenecek ve donatılacaktır.
•  Cankurtaran sandalı, botu, simidi ve yeleği, yeterli bir süre hayatta kalmayı sağlayacak nitelikte ve kullanıldıklarında dikkat çekici renklerde olacak ve arma ekibinin dikkatini çekmekte kullanılacak araçlarla donatılacaktır.
•  Acil kullanım için yeterli can kurtarma araç ve gereci hazır bulundurulacaktır.
•  Cankurtaran teknelerinin operasyon için hazır olduğu teyit edilecektir.
•  Ayrıca, çalışma koşullarının gerektirdiği her yerde ilk yardım ekipmanı bulundurulacaktır.
•  İşyerlerinde helikopter pisti, en büyük helikopterin en zor şartlarda kolayca inip kalkabileceği ve görevini yerine getirebileceği büyüklükte olacak ve helikopter operasyonlarının kolay yapılmasına olanak sağlayacak şekilde yerleştirilecektir.
•  İşçilerin ikamet ettikleri işyerlerinde, helikopter hareketleri esnasında yeterli sayıda, amaca uygun eğitimli acil müdahale personeli helikopter pistinde hazır bulunacaktır.
•  Sondajla maden çıkartma işletmelerinin açık denizde konuşlandırılması esnasında, işçilerin sağlık ve güvenliklerini korumak için gerekli olan bütün önlemler alınacak ve bu önlemler sürekli olmasını gerektiren hususları içermektedir.