Tür/Parça Borcu

Tür/Parça Borcu

Borcun konusu taraflarca bireyselleştirilerek özel nitelikleri ile yeterince belirlenebilir.
Bu durumda parça borcu veya ferden belirli borçtan söz edilir.
Buna karşılık borcun konusu belirli bir türe ait ayırt edici özellikler veya sayı, ölçü ya da ağırlıkla belirlendiğinde tür (cins/nevi) borcu söz konusudur.

Birinin kolundaki saat, işe giderken kullandığı bisiklet veya motorsiklet, plakası belirli olan otomobili parça borcu veya ferden belirli borç oluşturur.
Buna karşılık belirli bir marka ve modelden belirli bir sayı veya miktarda üretilen saat, bisiklet ya da kilo, ton gibi ağırlık ölçüleriyle belirlenen buğday veya pirinç gibi şeyler; tür borcunun konusunu oluşturur.

Misli eşya, türünün niteliklerini taşıyan ve kural olarak ölçme, tartma veya sayma ile belirli hale gelen şeylere misli eşya denir.
Tür borcu genellikle misli eşyadan oluşur.
Örneğin pirinç, buğday gibi şeyler misli eşyadır.

Bunlar ölçü veya tartı ile belirli duruma getirilerek tür borcunun konusunu oluşturur ancak bazen misli eşya, belirli bir stoktan belirli bir miktarda mal olarak belirlenmiş olabilir.
Örneğin X fabrikasının 2 sayılı silosundaki buğdaydan 2 ton gibi.

Bu durumda sınırlı tür borcundan söz edilir.
Tür borcu imkânsız hâle gelmez (nevi telef olmaz).
Hâlbuki X fabrikasının 2 sayılı silosundaki buğdaylar yangın sonucu yok olursa sınırlı tür borcu imkânsızlık nedeniyle sona erer.

Tür borcunun belirlenmesinde kural olarak borçlunun seçim hakkı bulunur.
Bu durumda borçlu ortalama nitelikten daha düşük bir edimi seçemez ancak taraflar anlaşarak seçim hakkının alacaklıya ait olduğunu kararlaştırabilir.
Bazen işin niteliğinden de seçim hakkının alacaklıya ait olduğu anlaşılabilir (TBK m. 86).

Tür borcu, parça borcu ayrımı borcun konusu esas alınarak yapılan bir ayrımdır.
Bu bakımdan ayrımın kriteri sübjektiftir.
Misli eşya nitelendirmesi ise eşyanın niteliği esas alınarak yapılan bir değerlendirmedir.
Bu bakımdan değerlendirme kriteri objektiftir.