Şekil ve Şekle Aykırılığın Hukuksal Sonuçları

Şekil ve Şekle Aykırılığın Hukuksal Sonuçları

Sözleşmenin geçerliliği kural olarak hiçbir şekle bağlı değildir (TBK m. 12/I).
Ancak bir kanun hükmü ile şekil zorunluluğu getirilebilir.

Kanun böyle bir şekil zorunluluğu öngörmüş olduğunda bu şekil kural olarak geçerlilik şeklidir.
Bu şekle uyulmamasının hukuksal sonucu kesin hükümsüzlüktür (TBK m. 12/II).

Şekilden kasıt, sözleşmeyi kuran irade açıklamalarının öngörülen şekilde yapılmasıdır.

Kanun bazen bir şekil şartını sözleşmenin ispatı için zorunlu kılabilir.
Bu takdirde ispat şeklinden söz edilir. İspat şekline uyulmadan yapılan sözleşme yine de geçerli olur.

Bu sözleşmenin ispatı ancak öngörülen şekle uygun olarak yapılmış sözleşmeyle ispatlanabilir.
Kuşkusuz yasal deliller denilen ikrar, kesin hüküm ve yemin delili de sözleşmenin ispatını sağlar.

Bunun dışındaki deliller ispat şekline uyulmadan yapılan sözleşmenin varlığını ispata yeterli olmaz.
Örneğin HMK m. 200’e göre değeri 3.662,408 TL’yi geçen hukuki işlemler ancak senetle ispat edilebilir.

Hâlbuki geçerliliği belirli bir şekle uyulmasına bağlı olan sözleşmeler, bu şekle uyulmadıkça kesin hükümsüzlükle sakattır.
Bunların varlığını karşı taraf kabul etse, itiraz etmese de geçerli hâle gelmezler.

Bu tür şekil koşuluna geçerlilik (sıhhat/sağlık) şekli denir.

Şekil şartı kanun tarafından öngörüldüğünde yasal, taraflarca öngörüldüğünde iradi şekilden söz edilir.
Taraflarca öngörülen şekle uyulmaması da sözleşmeyi hükümsüz kılar (TBK m. 17).

Ancak tarafların iradi şekli ispat şekli olarak kararlaştırmaları da mümkündür.

Noterlik Kanunu gibi amacı hukuki işlemin geçerliliğinden çok noterlik işlemlerine yönelik düzen hükmü getirmek olan kanunlar, düzen kuralı olarak şekil zorunluluğu getirebilir ancak noter bu düzen kuralına uymazsa örneğin NK m. 89’a aykırı olarak tapuda işlem yapılmasını gerektiren bir vekâletnameyi düzenleme şeklinde değil de imza ve tarih onayı şeklinde yapsa böyle bir vekâletnameyle yapılan taşınmaz satışını geçersiz sayamayız ancak düzen kuralına uymayan noter hakkında disiplin yaptırımı gündeme gelebilir.