Hukuk Kurallarının Geriye Yürümesi

Hukuk Kurallarının Geriye Yürümesi

Kamu hukukunda ve özel hukukta, yasalar kural olarak yürürlüğe girdikleri andan başlayarak etkili olur. Tamamlanmış durum ve ilişkiler için bu anlaşılır bir durumdur.

Bu, aynı zamanda hukuk devletinin temel ilkelerinden olan kazanılmış haklara saygının ve kazanılmış hakların korunmasının bir sonucudur.

Bununla birlikte evlilik gibi süreklilik gösteren ilişkilerde daha önceki yasa döneminde ortaya çıkmış ve tamamlanmış durumlar eski yasaya tabi olur.

Bu durum, yeni yasanın geçmiş yasa zamanındaki iş ve işlemlere dokunmasını değil hemen etkili olduğunu ve eski yasanın da yürürlükten başka bazı etkileri bulunduğunu ortaya koyar.

Örneğin eski yasanın yürürlükte olduğu dönemde kazanılan erginlik veya yapılmış olan bir iş sözleşmesi, yeni yasa yürürlüğe girdikten sonra da geçerli olmakla beraber özellikle emredici kurallar bakımından yeni yasaya göre sonuç doğurur.

Çünkü yeni yasa yürürlüğe girdiği andan itibaren derhal etkili olmaya başlar (Bilge 2007: 196).

Usul (yargılama) hukukunda, derhal yürürlük ilkesi geçerlidir.

Örneğin yeni yasanın yürürlüğe girmesinden önce açılmış olan davalara, yeni bir yasa yürürlüğe girmişse, yeni yasa hükümleri uygulanır.

Ceza hukukunda, failin lehine olan kanun geçmişe yürür, aleyhine olan yasa geçmişe yürümez (Gözler 2016: 257).