Douglas McGregor’un X ve Y Tipi Yönetici Modeli

Douglas McGregor’un X ve Y Tipi Yönetici Modeli – 1

Douglas McGregor (1906-1964), sosyal psikoloji alanında pek çok araştırma yönetmiş olan bir akademisyendir.
Antioch Koleji’nin rektörlüğünü yapmış olması ve üniversitedeki yöneticilerin yönetsel eylemleriyle ilgili gözlemleri “X ve Y Kuramı” olarak adlandırdığı  varsayımlarının oluşmasına katkıda bulunmuştur.

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Yönetim Bölümü’nde öğretim üyesi olarak çalışmıştır.
Douglas McGregor, yönetsel eylemi gerçekleştiren yöneticilerin davranışlarıyla ilgili varsayımlar öne sürmüştür.
Geleneksel (klasik) yönetim anlayışı, yöneticilerin örgüt üyelerini ayrı ayrı yönlendirmesine ve denetlemesine dayanmaktadır.

McGregor, Klasik Yönetim Kuramı çerçevesinde yöneticilerin yönetim anlayışıyla ilgili varsayımlarını “X Kuramı” yardımıyla açıklamaktadır. Şöyle ki;

1. “İnsan doğası gereği genellikle çalışmaktan hoşlanmaz ve elinden geldiğince çalışmaktan kaçınır”.
Bu nedenle, işletme yönetimi “dürüst, kurallara uygun ve verimli” çalışmaları için personele baskı yapmalı ve bu doğrultuda personeli çalışmaya güdüleyebilmek için maddi bir ödüllendirme sistemini uygulamaya koymalıdır.
Bu bağlamda, işletme yönetimi “çıktının sınırlandırılmasını” şiddetle reddetmelidir.

2. “İnsanların genellikle çalışmaya zorlanmaları, yönlendirilmeleri ve denetlenmeleri gerekmektedir”.
Ayrıca, gerekirse cezalandırılacakları konusunda gözdağı verilmelidir.
Tüm bunların nedeni, örgüt üyelerinin örgütün hedefleri doğrultusunda yeterli çabayı göstermelerini sağlayabilmektir.

3. “İnsanlar genellikle yönetmekten çok yönetilmeyi tercih ederler”.
Sorumluluk yüklenmekten hoşlanmazlar, göreli olarak daha az hırslıdırlar ve her şeyden çok iş güvencesine önem verirler.