ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER

ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER

Anonim şirketlerin orta veya uzun vadeli olarak borç para bulabilmek amacıyla itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetlerine “tahvil” denilmektedir.

Şirketler gereksinim duydukları fonları tek bir kaynaktan sağlamak yerine tahvil dediğimiz menkul kıymetleri ihraç ederek çok sayıda kişi veya taraftan fon sağlayabilirler.

TTK. Md. 504’e göre, her çeşidi ile tahviller, finansman bonoları, varlığa dayalı senetler, iskonto üzerine düzenlenenler de dâhil, diğer borçlanma senetleri, alma ve değiştirme hakkını haiz senetler ile her çeşit menkul kıymetler, aksi kanunlarda öngörülmedikçe ancak şirket genel kurul kararı ile çıkarılabilir.

Bu menkul kıymetler hamiline veya emre yazılı ve itibari değerli olabilir.

İtibari değer genel kurul ya da yetkilendirilmiş olması hâlinde yönetim kurulu tarafından belirlenir.

Ülkemizde İstanbul Menkul Kıymetler Borsası bünyesinde Tahvil ve Bono Piyasası’nda, 17 Haziran 1991’den bu yana işlem gören Tahvillerin özelliklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Tahvil sahibinin, tahvili çıkaran kuruluşa sağladığı kaynak yabancı kaynaktır.
Tahviller sahiplerine herhangi bir ortaklık hakkı vermez, sadece ihraççıya karşı alacaklılık hakkı sağlar.
Yani tahvilin sahibi (hamili), tahvili çıkaran kuruluşun uzun vadeli alacaklısıdır ve tahvilini satın aldığı kuruluşun yönetimine katılma hakkı yoktur.

• Tahvil sahibi tahvili çıkaran şirketin kâr-zarar riskine katılmaz, Şirket zarar etse de günü gelince belli miktardaki anapara ve faizini alır.
Şirketin brüt kârından ilk olarak tahvil sahiplerine ödeme yapılır.

• Tahvilde belirtilen vade kesindir ve vade sonunda tahvil sahibi ve tahvili çıkaran kuruluş arasındaki hukuki ilişki yasal olarak biter.

• Tahvil, itibari değerinin altında bir bedelle (iskontolu olarak) ihraç edilebilir.

Tahviller halka arzedilerek veya halka arzedilmeksizin satılabilir.

Borçlanma senetlerinin bedellerinin nakit olması ve teslimi anında ödenmesi şarttır.

Borçlanma senetlerinin toplam tutarı, sermaye ile bilançoda yer alan yedek akçelerin toplamını aşamaz.

Kamu borçlanma aracı dışındaki tahvillerin ihraç ve halka arzı için bunların Sermaye Piyasası Kurulu’na kaydettirilmesi gereklidir.

Tahvillerin halka arzedilmesi durumunda tahvil ihraç koşulları ve ihraççı şirket hakkındaki hukuki ve mali bilgiler izahname ve sirkülerde yer alır.

Tahvil çıkartarak yabancı kaynak sağlayan işletmeler sağladıkları borcu “405 Çıkarılmış Tahviller” hesabında izlerler.

Çıkarılmış tahviller nominal bedelleri (üzerinde yazılı olan değer) ile bu hesaba alacak kaydedilir.

Bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil, anapara borç ve taksitleri bilanço dönemlerinde “304 Tahvil Anapara, Borç, Taksit ve Faizleri” hesabına aktarılmalıdır.

Bunun için 304 Tahvil Anapara, Borç, Taksit ve Faizleri hesabının alacak tarafına, 405 Çıkarılmış Tahviller hesabının borç tarafına kayıt yapılır.

304 Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri hesabı, Bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil anapara borç taksitleri ile tahvillerin tahakkuk edip de henüz ödenmeyen faizlerinin izlendiği pasif karakterli bir hesaptır.

Örnek: “G” Anonim Şirketi %20 faiz oranlı, 5 yılda yıllık taksitlerle geri ödemek üzere (₺500.000’lik (₺1.000 nominal değerli 500 adet) tahvil çıkartmıştır.

Tahvillerin satışına aracılık eden “H” Bankası tahvillerin tamamının başa baştan satıldığını ve 1 Mart 2012 tarihi itibarıyla işletmenin bankadaki mevduat hesabınaaktarıldığını bildirmiştir.

İhraç edilen bir tahvil üzerinde yazılı değerle satışa çıkarılıyorsa bu başa baş tahvildir.

Nominal değerinden daha yüksek bedelle satışa çıkarılan tahvillere primli tahvil denir.

Bunun aksine, nominal değerden daha düşük bedelle satışa çıkarılan tahvillere ise iskontolu tahvil denir.