Çevre

Mekanik ve Organik Örgütte Uygun yapıyı seçmek;

Durumsal faktörlerden Çevre:

Bazı örgütler durağan ve basit ortamlarda çok az belirsizlik ile karşı karşıya gelirken, bazı örgütler dinamik ve karmaşık çevrelerde oldukça
fazla belirsizlik ile karşı karşıya kalmaktadırlar.
Yöneticiler örgütün yapısında ayarlamalar yaparak bu çevresel belirsizliği en aza indirmeye çalışmaktadırlar.
Basit ve durağan çevrelerde mekanik tasarımlar daha etkin olmaktadır.

Diğer yandan çevredeki büyük belirsizlikler örgütün, organik yapılanmasından kaynaklanan esnekliğe olan ihtiyacı artırmaktadır.
Örnek olarak petrol endüstrisinin belirsiz doğası gereği petrol şirketlerinin daha esnek olmasını gerektirmektedir.
Günümüzde, çevresel yapı ilişkileri; firma yöneticilerinin neden örgütlerini tekrar yapılandırma yoluna giderek daha hızlı ve esnek bir üretimi hedeflediklerini açıklamaktadır.

Global rekabet, rakipler arasındaki ürün yenileme yarışını artırmıştır.
Müşterilerden gelen; yüksek kaliteli ürün talebi ve hızlı dağıtım isteği dinamik çevresel güçlerin birer örneğidir.
Mekanik örgütler hızlı çevresel değişimlere ve belirsizliklere cevap verecek şekilde donatılmamıştır.
Bunun sonucunda birçok örgüt giderek daha organik bir yapıya bürünmektedir.

Çevreye uyum sürecinde örgüt bazı önlemler alabilir.
Sözgelimi, işletmenin içinde bulunduğu durum (çevre) dikkate alınarak küçülme kararı verilebilir.
Örgütler küçülerek, daha çabuk karar alabilen, daha kıvrak, daha çabuk tepki gösterebilen, ataletten kurtulmuş birimler haline gelmeyi
hedeflemektedir.

Küçülme ile ilgili bir diğer yönetim kavramı da kademe azaltmadır.
Kademe azaltma örgütün en alt kademesi ile en üst kademesi arasındaki mesafeyi kısaltmak, aradaki kademelerin sayısını azaltmak amacını taşımaktadır.
Böylece örgüt yapısı daha basık hale gelecek ve yönetim alanı genişleyecektir.

Ara kademelerin ortadan kalkması sonucu, buralardaki işler personel arasında yeniden dağıtılacak ve iş yükü artacaktır.
Kademe azaltmanın temel hedefi, hem işletmeyi daha yalın (fazlalıkları atılmış, ince) hale getirmek, hem de karar veren ile işi fiilen yapan arasındaki mesafeyi kısaltmaktır.
Bu şekilde kademe sayısının azalması ile iletişim daha sağlıklı hale gelecek ve hızlanacaktır.

Bu da daha çabuk karar verme ve tepki göstermeyle sonuçlanacaktır (Koçel, 2011,424).
Küçülme, yalın ve basık bir örgüt yapısını kurmayı, ileri teknolojiden yararlanarak daha az sayıda, ancak daha çok yetkinliklere sahip insanlarla çalışmayı, ekonomik olmayan bazı işleri daha ucuza yapabilecek başka örgütlere devretmeyi ve sadece çekirdek yetenekler üzerinde odaklanmayı gerektirir.

Yalın örgütlerde işlevsel olmayan, gerçekte gereksinim duyulmayan her türlü unsurdan temizlemek, örgütsel kaynakların kullanımında her türlü yanlışı ve israfı ortadan kaldırmak temel amaçtır.
Böylece doğru işleri, en doğru şekilde yapmak için daha az insan, daha az para, daha az zaman, daha az emek ve enerji gerekecektir.

Örgütsel kademeler azaltılarak, örgütün yapısının en alt düzeyi ile en üst düzeyi arasındaki mesafe kısalmakta ve örgüt yapısı basık hale gelmektedir.
Ara basamakların ortadan kalkmasıyla, bu basamaklarda yapılan işler, yetki ve sorumluluklar tüm örgüte yayılacak şekilde personel arasında yeniden dağıtılır.

Hiyerarşik yapının azaltılmasıyla ilgili diğer bir konu sıfır hiyerarşidir.
Sıfır hiyerarşi, örgüt yapısını hiyerarşik açıdan farklı kademeler yerine, küçük ve kendi içinde yeterli ve aynı düzeydeki gruplardan oluşan bir yapı olarak görmektedir.

Sıfır hiyerarşi kavramında söz konusu olan, farklılığın mevki otoritesine dayanan hiyerarşik farklılık yerine, bilgi ve yetenek temeline dayandırılmasıdır.
Bu anlamda farklılığın temeli, kazanılmış otoritedir (Koçel, 2011,425).