Alvin W. Gouldner,

Bürokrasi Yaklaşımının İzleyicileri

Alvin W. Gouldner,

Washington Üniversitesi’nde Max Weber Sosyal Kuram Kürsüsü’nü yönetmiş olan Amerikalı bir sosyologdur.
Gouldner, bürokrasi yaklaşımı ve modern endüstri işletmelerinde uygulanması üzerinde çalışmalar yapmıştır.

Weber’in analizleri, örgüt üyelerinin kurallara boyun eğdikleri ve verilen emirlere uydukları varsayımına dayanmaktadır.
Weber, kuralları koyanların ve emirleri verenlerin yasal otoritelerini hangi temele dayandırdıklarını açıklamaktadır.

Buna karşılık, yönetilenlerin otoriteye karşı koymaları ya da reddetmeleri söz konusu olduğunda, otoritenin yasallığının nasıl kabul ettirileceği sorunu üzerinde durmamıştır.
Bürokratik otoritenin geleneksel otoritenin yerini alması durumunda, akılcı-yasal gücü kullanan yöneticiler tarafından otoritenin yasallığının kabul ettirilmesinde sorunlar yaşandığı ve sosyal taraflar arasında çatışmaya neden olduğu sık sık görülmektedir.

Yaptığı araştırmalara dayanarak Gouldner, karşı koyma söz konusu olduğunda, bürokratik örgüt anlayışını yerleştirmeye çalışmanın güçlüklerini analiz etmektedir.
Araştırma yaptığı işletmede daha önceki yönetim sistemi, “hoşgörü modeli” temeline dayanmaktadır.

Kurallar yok sayılmakta ya da yumuşak biçimde uygulanmakta, çalışanlar sık sık denetlenmemekte ve ihmalleri görüldüğünde, cezalandırılmadan önce işletme yönetimi tarafından kendilerine bir fırsat daha tanınmaktadır.
Dolayısıyla, rahat bir çalışma ortamı ve işletme yönetimine karşı olumlu davranışlar söz konusudur.

Durum böyleyken, kuralları uygulayan yeni bir üst düzey yöneticisi işletmede göreve başlamıştır.
Otorite yapısını etkin bir biçimde çalıştırmış ve akılcı-yasal örgütü (bürokrasiyi) faaliyete geçirmiştir.

Bu durum; verimlilik kaybına, çalışanların moralinde düşüşe ve yasadışı bir grev de dâhil olmak üzere, çatışmalara neden olmuştur.
Gelişmeleri analiz eden Gouldner, bürokrasi yaklaşımını sosyal taraflar arasında gerçekleşebilecek örgütsel çatışmalar doğrultusunda üçe ayırmış ve bunları “sahte, temsili, cezalandırmaya dayalı bürokrasi” olarak adlandırmıştır.