Yorumu Yapan Organa Göre Yorum Çeşitleri

Yorumu Yapan Organa Göre Yorum Çeşitleri

Yorumlama yasayı yorumlayan makama göre üçe ayrılır:

Yasama Yorumu

Yasama organı tarafından yapılan yoruma, yasama yorumu denir.

Yasa koyucu yaptığı yorumla mevcut bir yasal düzenlemenin uygulamada nasıl anlaşılacağını açıklığa kavuşturur. Yasa koyucunun yaptığı bu yorum yasa gücündedir.

Bundan dolayı tüm mahkemeleri ve yürütme organını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar.

Ancak bu yorum, tamamen yeni bir yasa niteliği taşımaz.

Eski bir yasanın anlamını açıkladığından geçmişe etkilidir. 1924 Anayasası bu yoruma yer vermiş, meclis de bu yorumu geniş ölçüde kullanmıştı.

Bu yoruma 1961 ve 1982 Anayasaları yer vermemiştir (Bilge 2007: 200-201; Gözübüyük 2016: 86).

Bu yorum, geçmişe etkili olabileceği ve keyfiliğe yol açabileceği gerekçeleriyle kabul edilmemektedir (Sözer 2013: 31).

Yargısal Yorum

Yasanın uygulanması sürecinde mahkemeler ve yargıçlarca yapılan yorumdur. Bu yorum, yasama yorumunun tersine somuttur.

Diğer bir anlatımla belli bir olayla ilgilidir.

Yargısal yorumlar, yasaları hareketsiz durumdan çıkarıp, hareketli (devingen) duruma geçirir ve onların yeni koşullarda geçerli olmasını sağlar (Bilge 2007: 201).

Zaten hukuk kurallarının yorumunda en doğal olanı, yargı yerleri tarafından yapılan yorumdur.

Çünkü yasaları yorumlamak esas itibariyle yargının görevidir (Gözübüyük 2016: 86). Hukuk da, bir Amerikalı yargıcın dediği gibi, yargıcın ondan anladığı şeydir.

Bilimsel Yorum

Hukuk bilimiyle uğraşanlar tarafından yapılan yorumdur.

Hukuk alanında akademik çalışma yapanların yazdıkları tezler, kitaplar, makaleler, görüşler hep bilimsel yoruma örnektir.

Bu yorum, diğer bilimsel faaliyetler gibi daha çok kuramsal niteliktedir, dolayısıyla bağlayıcı değildir.

Bununla birlikte mahkemelerin, kendi kararlarını bilimsel görüşlerden (öğretiden/doktrin) yararlanarak güçlendirme yoluna gittikleri görülmektedir (Gözübüyük 2016: 86).

Türk Medeni Kanunu da yargıcın karar verirken yardımcı kaynak olarak bilimsel görüşlerden yararlanabileceğine yer vermiştir (m. 1/3).