Hukuki işlemin Temel Unsuru: İrade Açıklaması (İrade Beyanı)

Hukuki işlemin Temel Unsuru: İrade Açıklaması (İrade Beyanı) 2

İşlem iradesinin doğrudan doğruya ifade edildiği açıklamalara saf açıklama denir.
Açıklamada bulunanın söz veya işaretlerle iradesinin ne yönde olduğunu doğrudan doğruya açıklamasıdır.
Elverir ki karşı taraf kullanılan kelime veya işaretlerden açıklanan iradeyi dolaysız bir biçimde çıkarabilsin.

Açıkça ifade edilmeyen her açıklama ise örtülüdür. Örneğin susma, kanaat verici davranış (bunun susmaya dâhil olduğu da söylenebilir) böyledir.
Açıklamanın bu türünde iradenin ne yönde olduğu, kullanılan kelime veya işaretlerden (davranıştan) dolaylı olarak çıkarılabilmektedir.
Örneğin ticari satımda alıcının kendisine gönderilen malların dağıtımını yapması, satın alma iradesini gösterir.

Taraflar anlaşarak veya teamüle dayanarak sözel olmayan bir ifade aracını da kullanabilir.
Hatta şartları gerçekleştiğinde susma’ya bile açıklama anlamı verilebilir (bk. TBK m. 6) ancak sözleşmeler genelde sözlü veya yazılı açıklamayla kurulur.
Sözlü açıklamada bulunan, telefon veya bir kayıt aracı da kullanabilir.

Yazılı açıklama ise çoğu kez yazılı bir metnin muhataba verilmesi veya gönderilmesi ile gerçekleştirilir.
Yazılı açıklamanın elektronik yolla yapılması da mümkündür. Teleks, faks, ekran görüntüsü veya e-posta ile yazılı beyanda bulunulabilir.
Muhatabın yardımcı kişisine yapılan bildirim de kural olarak aynı sonucu doğurur.

Bir geçerlilik şekline uyularak yapılması gereken sözleşmelerde yukarıda sözü edilen araçların her zaman bu şekli gerçekleştirmeye uygun olmadığı, örneğin herhangi bir  e-posta değil de güvenli elektronik postanın kullanılması gerektiği, kefalet gibi nitelikli yazılı şekil söz konusu olduğunda güvenlik elektronik postanın da yeterli olmadığı hatırlanmalıdır.

Bildirim türleri, açıklamanın dolaysız veya dolaylı olması da önem taşır.
Hazırlar arası (TBK m. 4) açıklama da denilen dolaysız açıklamada, açıklamanın yapılması ile muhatabın bunu öğrenmesi aynı zamanda gerçekleşir.

Dolayısıyla hazır olmak, yüz yüze olmak (huzurda bulunmak) anlamına gelmez.
Telefonla yapılan açıklama da dolaysızdır (Hazırlar arasında yapılmıştır).

Dolaylı (gaipler arası) açıklamada ise açıklamada bulunulması ile bunun muhatap tarafından öğrenilmesi arasında bir iletim sürecinin geçmesi söz konusudur.

Sözlü veya yazılı açıklamanın bir haberci aracılığıyla gönderilmesi böyledir.
Sözlü açıklamanın banda kaydedilerek muhataba verilmesi veya gönderilmesi ya da yazılı açıklamanın mektupla veya elektronik olarak yollanması da dolaylı açıklama oluşturur.