Hukuk ve Adalet

Hukuk ve Adalet

Hukuk sisteminin nihai amacı adaleti gerçekleştirmektir.
Hukuk devleti demek adaleti sağlayan devlet demektir.

Hukukta ve sosyal düzende büyük önem taşıyan adalet kavramını tanımlamak son derece güçtür.
Bir tanıma göre adalet “sana yapılmasını istemediğini başkasına yapmamaktır”.

Romalı hukukçular adaleti “herkese hakkı olan şeyi vermek konusundaki irade” diye tanımlamışlardır.
Bir başka tanımda adalet “olan hukuk değil olması gereken (ideal) hukuk” biçiminde ifade edilmiştir.

Genel bir tanım vermek gerekirse “adalet; ahlaka dayanan, herkese hakkı olanı veren, bireylere hürriyet ve eşitlik sağlayan, insan haklarına saygılı ve insanları mutlu eden erdem ve iradedir”.

Aristo adaleti ikiye ayırmaktadır.
Aristo’ya göre, insanların şahsi ve özel durumlarına bakılmaksızın aynı işleme tâbi tutulmasına denkleştirici adalet denir.

Denkleştirici adalet mutlak, aritmetik bir eşitliği ifade eder.
Buna karşılık değerlerin dağıtılmasında herkesin yeteneğine ve toplumdaki durumuna göre pay almasında dağıtıcı adalet düşüncesi yer alır.

Örneğin, devletin herkese eşit oranda sosyal yardım yapmasında denkleştirici adalet düşüncesi, özürlü ve hastalara diğerlerine göre daha fazla yardım yapılmasında ise dağıtıcı adalet fikri etkili olur.

Benzer biçimde devletin herkesten eşit vergi almasında denkleştirici, kazanca göre vergi almasındaysa dağıtıcı adalet fikri etkilidir.