Değişim Türleri

Değişim Türleri

Değişim olayını daha yakından anlayabilmek ve yönetebilmek için, değişim ile ilgili sınıflandırmaları incelemek gerekmektedir.
Başlıca değişim türlerini aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür (Koçel, 2011, ss. 673-674):

• Planlı ve Plansız Değişim:

Değişim sürecinin her aşamasının önceden kararlaştırılıp uygulanması planlı değişimi ifade etmektedir.
Plansız değişim ise, değişimin amacının, yönünün, zamanının, aşamalarının önceden düşünülmeden ve planlanmadan, çevredeki ani ve zorlayıcı unsurlar nedeniyle hazırlıksız yakalandığı bir değişim türüdür.

• Makro ve Mikro Değişim:

Örgütün bir bütün olarak tamamının değişime konu olması makro değişimi, örgüt içinde alt ve üst düzeyde herhangi bir konu ile ilgili değişim yapılması ise mikro değişimi ifade eder.

• Zamana Yayılmış ve Ani Değişim:

Değişimin gerçekleştirilmesi bazı durumlarda zamana yayılmaktadır.
Bazı durumlarda ise ani değişimin öngördüğü düzenlemeler kısa sürede tamamlanarak değişim gerçekleştirilmektedir.

• Proaktif (öngörücü) ve Reaktif (tepkisel) Değişim:

Bir değişmenin proaktif olması, tahmin edilen çevre koşullarına göre, örgütün iş, faaliyet ve usullerinin değiştirilmesini; dolayısıyla tahmin edilen şartlar gerçekleştiğinde örgütün hazır olmasını ifade eder.

Buna karşılık reaktif değişim, önceden tahmin edilen koşullara göre değil, fiilen karşılaşılan koşullara uyabilmek için değişim yapmaktır.

• Geniş Kapsamlı veya Dar Kapsamlı Değişim:

Makro ve mikro değişimin farklı bir ifadesidir.
Vurgulanmak istenen hususların sayı ve yaygınlığına göre geniş veya dar kapsamlı bir değişimin söz konusu olmasıdır.

• Aktif ve Pasif Değişim:

Aktif değişim, örgütün yenilik yaparak, dış çevresini etkilemesi ve değiştirmesidir.
Pasif değişim ise, örgütün dış çevresinde gelişen koşullara uyum sağlayabilmek için kendi bünyesinde değişim yapmasıdır.

• İyileştirme Şeklinde Adım Adım ve Radikal (Köklü) Değişim:

Değişim olayı her seferinde küçük bir ilerleme-iyileştirme sağlayacak tarzda, adım adım fakat sürekli bir şekilde bu değişikliklerin yapılması veya mevcut durumu tamamen ve radikal bir şekilde değiştirecek değişikliklerin yapılması şeklinde ele alınabilmektedir.

Literatürde yukarıda kısaca özetlenen değişim türlerinden en çok planlı ve plansız değişim üzerinde durulduğu görülmektedir.
Değişimin makro ve geniş kapsamlı olması değişimi yönetmeyi zorlaştırmaktadır.
Zamana yayılmış değişimi yönetmek daha kolay olurken, ani değişime adapte olmak çok daha zor olmaktadır.