Yenilik Yönetimi, Sanayi Kümeleri ve Ağ yapılar

Yenilik Yönetimi, Sanayi Kümeleri ve Ağ yapılar – 3

Farklı yapıda olabilen bölgesel kümeler ve bölgesel yenilik sistemleri, hem geleneksel ürünler (Türkiye’deki OSB’ler gibi), hem de yüksek teknoloji ürünleri (Silicon Vadisi gibi) için dünya ekonomisinde önemli bir yer edinmeye başlamışlardır.
İşletmeler arası ilişkiler üzerine yapılan birçok çalışmada başarılı bir yenilik için ilişki ağlarının kurulmasında coğrafi şartların önemli bir kaynak olduğu görülmektedir.
Belirli bir coğrafi alanda bulunan işletmelerin (Türkiye’de organize sanayi bölgeleri gibi) rekabet düzeyi, işletmeler arası ilişkilerde oluşan yenilik ağ yapılarına bağlanabilmeleri ile doğru orantılıdır.

Öte yandan, KOBİ’lerin farklı işbirliği ortakları ile olan ilişkilerinin boyutu ve bu işbirliğinin yerel ortaklarla gerçekleştirebilme düzeyi açısından bölgesel yenilik sistemlerinde dikkate değer bir farklılaşma mevcuttur.
Üstelik bölgesel sistemlerin ulusal sistemlerden daha önemli hale geldiği de söylenebilir.
Küme yapılarına yönelik olan bölge özellikleri, ağ yapı ve küme kavramlarının karşılıklı olarak değiştirilebilir olmasına neden olmuştur.
Ağ yapı kavramı pazarlama, yönetim, sosyoloji ve işletme gibi farklı yaklaşımlarda kullanılmaktadır.
İşletmeler arası ilişkilerin daha kapsamlı anlaşılması için küme ve ağ yapılar arasındaki farklılıkların analizi gerekmektedir.

Pazarlama, yönetim, sosyoloji ve ticaret gibi birçok değişik perspektifte ağ yapı kavramı ile karşılaşılmakta ve birçok araştırmacı çalışmalarının ana temalarında ağları “ağ yapı paradigması” olarak kullanmaktadır.
Ayrıca, ağ yapı kavramının “endüstriyel ağ yapı yaklaşımı” ve “küme” gibi farklı alanlarda da kullanıldığı görülmektedir.
Ağ yapılar, yeni pazarlar, ortak ürün geliştirme, ortak üretim veya ortak pazarlama gibi belirli paylaşılmış hedeflere ulaşmak için bir araya gelen bir dereceye kadar küçük işletme grupları ve üyelik aidatından öte kazanç ve kaynakların paylaşımını sağlayan resmi bir anlaşma gerektiren yapılardır.

Diğer taraftan, daha zayıf (soft) ağ yapılar, ilgili sektördeki bir gruptan oluşan açık üyeliğe sahip, kâr amacı gütmeyen bir statüye sahip ve bazı genel hizmetleri sunan yapılardır.
Benzeri basit ağ yapıların şekli, amaçlanan ticari birliklerden farklı değildir.
Ayrıca, ağ yapıları üyelerine sürekli destek ve değer kattıkça varlıklarını sürdürebilirler.
Bu değer, zaman zaman oluşan genelde ortak bir ürün veya yeni bir pazardan öte düşük maliyetler, bilgi ve fikirlere ulaşım ve ortak sorunlara çözümlerin bir
birleşimidir.

Ağ yapı kavramının özellikleri şöyle sıralanabilir:
• Ağ yapılaşma interaktif bir süreçtir. Ağ yapı içindeki bir işletme, aynı ağ yapı içindeki diğer işletmeleri hem etkiler hem de onlardan etkilenir.
• Ağ yapılaşma dinamik bir süreçtir.
• Ağ yapıyı oluşturan aktörlerin hareketleri ve etkileşimleri ile oluşur.
• Bütün işletmeler aynı anda ağyapı kurarlar.
• Bütün işletmeler sınırlandırılmış özgürlüklere sahiptir.
• Ağ yapılaşma işletme tipine göre belirlenmez.
• Ağ yapılaşma diğerleriyle çalışmayı gerektirir.
• Ağ yapılaşma iki taraflı ya da çok taraflı olabilir.
• Tek başına işbirliği ya da rekabet ile temellendirilemez.
• İşletmenin resmine ve diğerlerine göre oluşan konumuna göre şekillenir.
• Başkalarıyla ilişki şekliymiş gibi görülür.

Küme ve ağ yapı kavramlarının tanımına bakıldığında benzerlik görülür.
O nedenle bu iki kavramı ayırabilmek için, kavramların özelliklerini ortaya çıkarmaya yönelik Forsman ve Solintader (2003) ve Cooke (2001) tarafından yapılan çalışmalar önemli katkı sağlamaktadır.