Türkiye’de Tarımsal İstihdam

Türkiye’de Tarımsal İstihdam

Türkiye’de tarımın istihdamdaki payı 2000-2017 döneminde %36’dan %19,4 seviyesine gerilemiştir.

Anlaşılacağı üzere, tarımsal istihdamın payı sürekli azalsa da gelişmiş ülkelerdeki %2-%4 arasında olan oranları ile kıyaslandığında hâlâ çok yüksek düzeydedir (örneğin, 2008 yılı itibarıyla, bu oran OECD ülkeleri için ortalama %5, AB ülkeleri için ortalama %4,2 ve ABD için %1,5’tir).

Zira, Türkiye’de söz konusu dönemde, tarımın GSYH’daki payı yaklaşık %10-%6 bandında dolaşırken, istihdamdaki payı yaklaşık %36-%19 bandında seyretmiştir.

Oransal olarak tarımın millî gelire katkısı, taşıdığı istihdam hacmine nispetle yaklaşık üçte bir dolayındadır.

Aslında arzu edilen, tarımsal GSYH payı ile tarımsal istihdam payının birbirine yakın seyretmesidir.

Türkiye’de bunu engelleyen faktörlere bakıldığında, sektörün yapısal geri kalmışlığının belirleyici olduğu anlaşılmaktadır.

Zira tarımsal işgücünün düşük vasıf (nitelik) birikimi, çok düşük verimlilik düzeyi, sektörde yetersiz sermaye birikimi, görece zayıf teknolojiden yararlanma ve
teşebbüs kapasitesi, arazi yapısının bir kısmının modern tarıma elverişli olmayacak kadar küçük parçalara ayrılmış olması ile arazinin dağlık, kurak, verimsiz, bakımsız ve dağınık bir görünüm arz etmesi yapısal geri kalmışlıkta rol oynayan başlıca faktörlerdir.

İstihdam edilen işgücünün önemli bir kısmının gizli işsiz konumunda olması, sektörün iktisadi katkısının sınırlı kalmasının önemli bir sebebidir.

Tarım sektöründe istihdamın giderek azalmasında, sektördeki gelir artışının diğer sektörlerdeki gelir artışlarına nispetle daha düşük düzeyde kalması gibi ekonomik faktörlerin yanı sıra, sosyal ve kültürel imkânların yetersizliği, dolayısıyla topyekûn bir hayat standardının düşük olması yatmaktadır.

Ayrıca, son yıllarda sektörde makineleşme olgusunun da hız kazandığı, bunun da diğer sektörlere işgücü kaymasının sebeplerinden biri olduğu söylenebilir.

Örneğin, Türkiye’de traktör sayısı 1990’da yaklaşık 700 bin civarında iken 2017 yılında 1,8 milyona ulaşmıştır ve bu traktörler büyük ölçüde çift akslı ve yüksek beygir gücüne sahip özelliktedir.