Örgüt Kuramının İlgi Alanı

Örgüt Kuramının İlgi Alanı

Tüm sosyal bilim araştırmalarında, ele alınan konunun nasıl analiz edileceği sorusu çok kritiktir.

Analiz noktasında iki önemli konu kendini gösterir:
(1) Araştırma konusunun hangi bağlam içinde inceleneceği ve
(2) konunun temel aktörünün veya aktörlerinin kimler olduğu.

Bir bilimsel çalışmada birinci soruya verilen cevap analiz düzeyini, ikinci soruya verilen cevap ise analiz birimini belirlememizi sağlar.

Analiz düzeyi belirlendiğinde, incelenen konuyu bir bağlam içinde tanımlamak mümkün olur.

Örgüt araştırmalarının odaklandıkları analiz düzeyleri açısından farklılaştıklarını bilmek önemlidir.

Örgüt araştırmaları alanının, biri örgütsel davranış diğeri de örgüt kuramları olmak üzere iki temel hat üzerinde geliştiği söylenebilir.

Bu iki alan arasındaki en belirgin farklılık, odaklandıkları analiz birimleridir.

Örgütsel davranış insan davranışlarını, içinde yaşadıkları çalışma ortamlarında ele alır ve bireyin örgütten ne şekilde etkilenerek davranış değişikliği gösterdiğini inceler.

Başka bir deyişle örgütsel davranış, örgüt içindeki bireylerin ve grupların davranışlarına odaklanır; tutumlar, kişilik, motivasyon, iş tatmini, örgüte duyulan bağlılık, karar verme,liderlik vb. üzerinde yoğunlaştığı konulara örnektir.

Daha çok psikoloji biliminden yararlanan bu araştırmalarda örgüt, bireylerin ve grupların davranışlarını etkileyen bir değişken olarak ele alınır.

Örgüt kuramlarında ise sosyoloji, ekonomi, kamu yönetimi, örgütsel sosyoloji, vb. alanlardan edinilen bilgilerle zenginleştirilmiş ve daha geniş bir bakış açısı
ile şekillendirilmiş bir araştırma alanı söz konusudur.

Bu araştırmalar örgütlere, örgütler-arası ilişkilere, örgüt topluluklarına, örgütsel alanlara vb. odaklanır.

Örgüt yapısı ile çevresi arasındaki ilişkileri ayrıntılı şekilde inceleyen veya örgüt ile çevresi arasındaki ilişkiyi bağımlılık ve güç ilişkileri temelinde ele alarak
açıklamaya çalışan araştırmalar bu alana örnektir.

“Örgütler neden bu kadar çeşitlidir?” , “örgütler neden bu kadar birbirine benzer?”, “örgütler neden vardır?” ve “örgütlerin şekillenmesinde, faaliyet gösterdiği ülkenin devlet, finansal sistem, eğitim gibi ana kurumlarının oynadığı rol nedir?” soruları da örgüt kuramı alanına yön veren önemli araştırma sorularıdır.

Genel olarak örgütsel davranış çalışmalarının örgüt-içi, yani mikro düzeyde, örgüt kuramı çalışmalarının ise makro düzeyde gerçekleştirildikleri kabul edilmektedir.

Ancak örgüt kuramı araştırmalarına biraz daha yakından bakıldığında makro örgütsel araştırmaların kendi içinde farklı düzeylerde sınıflandırılabileceği görülmektedir.

Herhangi bir araştırmanın analiz düzeyinin belirlenmesinde genellikle araştırmanın bağımlı değişkeninin, yani açıklanmaya çalışılan olgunun analiz düzeyi dikkate alınmaktadır.

Bu açıdan bakıldığında örgüt kuramı alanında üç temel analiz düzeyinden bahsedilebilir:

Örgüt düzeyi, örgütler-arası düzey ve örgütler-üstü yani örgüt toplulukları düzeyi.

Genel olarak örgütsel davranış alanının mikro, örgüt kuramlarının ise makro düzeye odaklandıkları kabul edilir.

Ancak örgüt kuramları açısından makro düzey kendi içerisinde üç farklı düzeyde ele alınmaktadır:
Örgüt düzeyi, örgütler-arası düzey ve örgütler-üstü düzey.

Örgüt düzeyinde gerçekleştirilen analizler bir bütün olarak örgütsel süreçler, örgütün sınırları, faaliyet sistemi ve örgütün genel stratejileri üzerinde durmaktadır.

Analiz Düzeyi:
Bir araştırmanın bağımlı değişkeninin örgüt-içi, örgütler-üstü veya örgütlerarası hangi bağlamda ele alındığı.

Analiz Birimi:
Bir araştırmanın, bulgularına ulaşmak için üzerinde çalıştığı insan, grup, olay, kurum, vb. en temel birimidir.

Örgütsel Davranış:
Örgüt  araştırmalarında analiz birimi olarak çalışanların örgütler içerisindeki davranışlarını inceleme konusu yapan sosyal bilim dalı.

Örgüt Kuramları:
Örgüt araştırmalarında analiz birimi olarak tek tek veya toplu hâlde örgütlerin davranışlarını inceleme konusu yapan sosyal bilim dalı.

Örgütler-arası analiz düzeyi ise bir örgütün diğer örgütlerle ilişkilerinin analizini kapsamaktadır.

Örgütler-üstü örgüt incelemeleri de örgüt topluluklarının/ örgüt kümelerinin kendine özgü unsurları ve dinamikleri ile ilgilenir.

Yani bir örgütün diğerleriyle değil, örgütlerin örgütlerle ilişkilerine odaklanır.

Farklı örgüt kuramlarının bu analiz düzeylerinden daha çok hangilerine odaklandıkları ileriki kısımlarda tartışılacaktır.

Farklı analiz düzeyleri içinde tanımlanmış araştırma sorularını ve kavramlarını izleyebilmek, örgüt kuramlarını anlamada önemli bir adımdır.

Her kurama temel oluşturan analiz düzeyi genel olarak farklıdır.

Ancak bazen bir kuramın açıklamaları birden fazla analiz düzeyini de kapsayabilir.

Hatta kimi örgüt kuramı çalışmaları örgüt-içi düzeyi de kapsayabilmekte ve örgüt araştırmalarında çoklu analiz düzeylerinin kullanılmasının kuramların açıklayıcılığını artıracağı iddia edilmektedir (Klein vd., 1999).

Tek başına örgütten, örgüt topluluklarına ve örgütsel alanlara uzanan bir çeşitlilik gösteren analiz düzeylerini bilmek, kuramların temel araştırma sorularını bizim için daha anlaşılır ve anlamlı kılar.