Kamu İç Borçlanmasında Vade ve Maliyet

Kamu İç Borçlanmasında Vade ve Maliyet

Genel olarak Türkiye ekonomisine baktığımızda, kriz dönemlerinde iç borçlanmada vade yapısının kısaldığı ve maliyetinin arttığı görülmektedir.

1994 yılında yaşanan ekonomik kriz neticesinde iç borçlanmanın vadesi yıllık ortalama 119 güne inmiştir.

Bir önceki yılda (1993) iç borçlanmanın yıllık ortalama vadesi 257 gündür.

Ekonomide yaşanan sıkıntılarla birlikte kredibilite (güven) sorunu, borçlanmada vadeyi yarı yarıya kısaltmıştır.

5 Nisan 1994 Kararlarının ardından nispeten  sağlanan istikrar, vadeyi 1999 yılında 479 güne kadar çıkartmıştır.

Şubat 2001 Krizi ile birlikte iç borçlanma vadesinde keskin bir düşüş gerçekleşmiştir.

2001 yılında ortalama iç borçlanma vadesi 148 gün olarak gerçekleşmiştir.

2010 sonunda iç borçlanmada vade 48 aya çıktıktan sonra, Avrupa’daki borç krizinin etkisiyle 2011 sonunda gerileme kaydetmiş ve 27 aya inmiştir.

2017 yılı sonunda 71,2 ay olan iç borçlanmanın ortalama vadesi, 2018 yılı Haziran ayı itibarıyla 69,7 ay olarak gerçekleşmiştir.

Türkiye’nin, iç borç stokunun vadesi bakımından önemli bir performans gösterdiği söylenebilir.

Buna paralel olarak, Hazinenin iskontolu ihalelerinde gerçekleşen iç borçlanma faiz oranları da önemli bir gerileme göstermiştir.

Makroekonomik yönetimdeki yüksek performansın yanı sıra, enflasyon oranındaki gerileme de borçlanma faiz maliyetlerinin düşüşünde belirleyici olmuştur.

2001 yılında Hazinenin iç borçlanmasında faiz oranı %100 civarında iken, bu oran 2011 yılında  %9 olarak gerçekleşmiştir.

2017 yılında %11,4 seviyesinde gerçekleşen sabit faizli nakit borçlanmanın ortalama yıllık bileşik faizi, 2018 yılı Ocak-Haziran döneminde %14,4 olarak gerçekleşmiştir.

Merkez Bankasının gecelik borç alma ve borç verme faiz oranları, kamu borçlanmasında referans alınan değerler arasındadır.

Hazinenin borçlanmasındaki faiz düşüşleri, Merkez Bankası gecelik borç alma ve borç verme faiz oranlarına paralellik göstermektedir.

Merkez Bankasının referans olarak kullanılan diğer bir enstrümanı da avans ve reeskont faiz oranlarıdır.

Merkez Bankasının bankaların kırdırmak istedikleri  borçlanma araçlarına uyguladıkları reeskont oranları (komisyon) ile avans isteyen bankalara uyguladıkları faiz oranları enflasyon ve Hazine borçlanmasına paralel düşüşler göstermiştir.