GSYH’nın Bileşenleri

GSYH’nın Bileşenleri

Türkiye’de ulusal gelir hesaplarına harcamalar yönünden baktığımızda,
GSYH; nihai iç talep (yurt içi yerleşik hanehalklarının tüketimi (C),
devletin nihai tüketim harcamaları ve yatırım harcamaları toplamı (G),
özel sektörün yatırım harcamaları (I)),
net dış talepteki değişim (X-M) ve stok değişimi kalemlerinden oluşmaktadır.

Harcamalar yöntemiyle GSYH rakamları, özel tüketim harcamaları, yatırımlar, stok değişimleri veya dış ticaret bileşenlerinden hangilerinin ne ölçüde büyümeye katkı sağladığını göstermesi açısından önemlidir.

GSYH hesaplamasında üretim, harcama ve gelir olmak üzere üç yöntem vardır.

Türkiye’de GSYH hesaplamalarında üretim yöntemi esas alınmaktadır.

TÜİK, üretim ve harcamalar yöntemiyle hesaplanan GSYH verilerini cari fiyatlarla ve 2009 yılı fiyatlarıyla olmak üzere üçer aylık dönemler (çeyrek) itibarıyla yayımlamaktadır.

Ülkemizde ulusal hesap sistemini oluşturmakla sorumlu Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), üretim ve harcama yöntemiyle GSYH ve bileşenlerine ilişkin tahminleri yapmakta iken; Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, kamu ve özel kesim için yatırım-tasarruf dengesi ve yurt içi tasarruflarla ilgili olarak “ekonominin genel dengesi” tablolarını yayımlamaktadır.

Genel denge tabloları Türkiye ekonomisindeki kaynak – harcama ilişkisini göstermektedir.

Toplam kaynaklar tüketim, yatırım veya stok değişmeleri olarak toplam harcamaya eşitlenir.

Eğer ekonomide yaratılan gelirden daha fazla harcama söz konusu ise, dış kaynak kullanımı söz konusudur.

Birinci bölümdeki bilgilerden de hatırlayacağınız üzere, Türkiye ekonomisi için 2000 yılından günümüze kadar olan dönemde kamu mali dengelerindeki iyileşmeye paralel olarak kamu tasarruf açığının GSYH’ya oranı düşmüştür.

Ancak 2001 krizi sonrası canlanan özel sektör yatırımlarının, yurt içi tasarrufları aştığı görülmektedir.

Bu, yurt içi tasarrufları düşük olan bir ekonomi için yatırımların daha fazla dış finansmanla gerçekleştirilmesi anlamına gelir ki bu durum, ekonomik büyümenin
sürdürülebilirliği açısından önemli riskler yaratır.

Tüketim, tasarruf ve yatırımlardaki toplam değerler ve bunların GSYH içindeki payları yıllık programlarda ve Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan Ekonominin Genel Dengesi başlıklı tabloda gösterilir.