ATATÜRK Kronolojisi – 3

ATATÜRK Kronolojisi – 3
1919 – 1922

1919

30 Nisan 1919 – Mustafa Kemal’in 9’uncu Ordu Kıtaatı Müfettişliğine atanması.

15 Mayıs 1919 – Yunanların İzmir’e çıkması.

16 Mayıs 1919 – Mustafa Kemal’in Anadolu’ya geçmek üzere Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan ayrılması.

19 Mayıs 1919 – Mustafa Kemal’in sabah Samsun’a çıkışı.

22 Mayıs 1919 – Mustafa Kemal’in Samsun’dan Sadarete raporu: “…. Millet birlik olup hâkimiyet esasını, Türklük duygusunu hedef kabul etmiştir.”

25 Mayıs 1919 – Mustafa Kemal’in Samsun’dan Havza’ya gelmesi.

11 veya 12 Haziran 1919 – Mustafa Kemal’in Havza’dan Amasya’ya gelmesi.

21 Haziran 1919 – Mustafa Kemal’in, İstanbul’da bulunan bazı tanınmış kimselere Amasya’dan mektup göndererek onları Millî Mücadele’ye davet etmesi.

22 Haziran 1919 – Mustafa Kemal’in Amasya’dan Anadolu’da mülkî ve askerî makamlara genelgesi: “Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. …”

3 Temmuz 1919 – Mustafa Kemal’in Erzurum’a gelmesi, halk ve asker tarafından sevgi gösterileriyle karşılanması.

8/9 Temmuz 1919 – Mustafa Kemal’in Harbiye Nezaretine ve Padişaha resmî vazifesiyle beraber askerlik mesleğinden istifa ettiğini bildiren telgrafı.

9 Temmuz 1919 – Mustafa Kemal’in orduya, vilayetlere ve millete resmî göreviyle beraber askerlik mesleğinden istifa ettiğini bildiren genelgesi: “… Bundan sonra mukaddes millî gayemiz için her türlü fedakârlıkla çalışmak üzere sine-i millette bir ferd-i mücahit suretiyle bulunmakta olduğumu arz ve ilan ederim.”

14 Temmuz 1919 – Mustafa Kemal’in askerlikten istifası ve Doğu İlleri Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyetinin Erzurum Şubesinin başına geçmesinin Erzurum’da yayımlanan Albayrak Gazetesi’nde halka ilanı: “… Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin istifanamesi bir azim ve iman vesikasıdır. Millette, henüz eski kanın sönmemiş olduğunu gösterir muazzam delildir. Anafartalar’da, millî şerefi, tarihin bugünkü nesilden beklemekte olduğu mukaddes vazifeyi yükselten ve yücelten bu muhterem komutanı bugün de Millî Mücadele’nin başında görmek mutlu bir görüntüdür.”

23 Temmuz 1919 – Erzurum Kongresi’nin açılması ve Mustafa Kemal’in Kongre’ye Başkan seçilmesi.

7 Ağustos 1919 – Erzurum Kongresi’nin Mustafa Kemal’in kısa bir konuşmasıyla son bulması: “Milletimizin kurtuluş ümidi ile çırpındığı en heyecanlı bir zamanda fedakâr muhterem heyetiniz her türlü eziyetlere katlanarak burada, Erzurum’da toplandı. Hassas ve soylu bir ruh ve pek sağlam bir iman ile vatan ve milletimizin kurtuluşuna ait esaslı kararlar aldı. Bilhassa bütün cihana karşı milletimizin mevcudiyetini ve birliğini gösterdi. Tarih bu kongremizi şüphesiz ender ve büyük bir eser olarak kaydedecektir.” Mustafa Kemal’in Erzurum Kongresi tarafından Heyet-i Temsiliye Reisliği’ne seçilmesi.

9 Ağustos 1919 – Mustafa Kemal’in askerlik mesleğinden çıkarılmasına, sahip olduğu madalya ve nişanların geri alınmasına ve fahri yaverlik unvanının kaldırılmasına dair irade-i seniye çıkması.

2 Eylül 1919 – Mustafa Kemal’in Sivas’a gelmesi, candan gösterilerle karşılanması.

4 Eylül 1919 – Sivas Kongresi’nin açılması ve Mustafa Kemal’in Sivas Kongresi başkanlığına seçilmesi.

11 Eylül 1919 – Sivas Kongresi’nin son bulması. “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” teşkil edildiğine dair yazının Mustafa Kemal imzası ile Sivas vilayetine verilmesi.

7 Ekim 1919 – Mustafa Kemal’in Heyet-i Temsiliye adına millete beyannamesi: “En ağır tarihî şartlar altında bile millî vakarından ve herkesin hukukuna saygı göstermedeki mazisinden gelen hasletlerinden zerre kadar ayrılmamış olan milletimizin bundan sonra da aynı tarz ve harekette sabit kalacağından ve bu suretle bu mübarek topraklara sahip olmaktaki uygarlık yeteneğini bütün cihana onaylatacağından şüphe yoktur.”

18 Ekim 1919 – Mustafa Kemal’in Sivas’tan Amasya’ya gelmesi.

20 Ekim 1919 – Mustafa Kemal’in, Amasya’da beraberinde Rauf ve Bekir Sami Beyler olmak üzere İstanbul Hükûmetinin Bahriye Nazırı Salih Paşa ile görüşmelere başlaması (Amasya Mülakatı).

22 Ekim 1919 – Amasya Görüşmeleri (Amasya Mülakatı)’nin sona ermesi.

7 Kasım 1919 – Mustafa Kemal’in İstanbul’da yeniden toplanması kararlaştırılan Osmanlı Meclis-i Mebusanı için yapılan seçimlerde Erzurum milletvekilliğine seçilmesi.

27 Aralık 1919 – Mustafa Kemal’in Ankara’ya gelmesi ve büyük törenle karşılanması. (Mustafa Kemal, şehre girdikten sonra vali odasında bir müddet istirahat ederek çay içmiş, daha sonra 20’nci Kolorduyu ziyaret etmiş, buradan da kendisine ve arkadaşlarına ayrılan Ziraat Mektebine gelmiştir.) Mustafa Kemal’in bütün teşkilata, “Ankara’ya geldiğini ve Heyet-i Temsiliye Merkezinin Ankara olduğunu” bildiren telgrafı.

1920

12 Ocak 1920 – İstanbul’da son “Osmanlı Meclis-i Mebusanı”nın açılması. (İstanbul’un işgali üzerine Meclis, 18 Mart 1920 günü son toplantısını yaparak çalışmalarına ara verme kararı almış, 11 Nisan 1920’de de Padişah iradesiyle kapatılmıştır.)

28 Ocak 1920 – Osmanlı Meclis-i Mebusanının gizli toplantısında Misakımillî’nin kabulü.

17 Şubat 1920 – Osmanlı Meclis-i Mebusanında Misakımillî’nin yabancı parlamentolara ve basına bildirilme kararı.

16 Mart 1920 – İtilaf devletleri tarafından 13 Kasım 1918’de fiili işgale uğrayan İstanbul’un resmen işgali. Mustafa Kemal’in İstanbul’un işgali nedeniyle millete beyannamesi: “…. Bugün, İstanbul’u zorla işgal etmek suretiyle Osmanlı Devleti’nin yedi yüz senelik hayat ve egemenliğine son verildi. Yani bugün Türk milleti, medenî kabiliyetinin, yaşama ve bağımsızlık hakkının ve bütün geleceğinin savunmasına davet edildi.”

19 Mart 1920 – Mustafa Kemal’in Ankara’da bir meclis toplanması yolunda acele seçim yapılması için vilayetlere, mutasarrıflıklara ve kolordu komutanlarına genelgesi: “Ankara’da olağanüstü yetkiye sahip bir meclis, millet işlerini yönetmek ve denetlemek üzere toplanacaktır!”

23 Nisan 1920 – Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılması.

24 Nisan 1920 – Mustafa Kemal’in Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığına seçilmesi ve teşekkür konuşması: “… Gerek askerî gerekse siyasî hayatımın bütün dönemlerini işgal eden mücadelelerimde daima hareket kuralım, millî iradeye dayanarak milletin ve vatanın muhtaç olduğu amaçlara yürümek olmuştur. …”

11 Mayıs 1920 – Mustafa Kemal’in İstanbul’da divanıharp tarafından idama mahkûm edilmesi.

24 Mayıs 1920 – Mustafa Kemal hakkında 11 Mayıs 1920 tarihli idam kararının Padişah Vahdettin tarafından onaylanması.

22 Haziran 1920 – Yunanların Milne hattından genel taarruza geçmeleri.

8 Temmuz 1920 – Mustafa Kemal’in Türkiye Büyük Millet Meclisinde konuşması: “… Memleketimizin ellide biri değil bütünü tahrip edilse, bütünü ateşler içinde bırakılsa, biz bu toprakların üstünde bir tepeye çıkacağız ve oradan savunma ile meşgul olacağız!…”

10 Ağustos 1920 – İstanbul Hükûmeti ile İtilaf devletleri arasında “Sevr Antlaşması”nın imzalanması.

13 Eylül 1920 – Mustafa Kemal’in “Halkçılık Programı” adı altında bir broşür yayımlaması, bu broşürün Türkiye Büyük Millet Meclisine takdimi ve üyelere dağıtılması.

2/3 Aralık 1920 – Ermenilerle Gümrü Antlaşması’nın imzalanması.

5 Aralık 1920 – Mustafa Kemal’in Bilecik’e gelmesi, burada Dahiliye Nazırı Ahmet İzzet Paşa başkanlığındaki İstanbul Heyeti ile görüşmesi ve heyetin İstanbul’a dönmesine müsaade etmeyeceğini, beraber Ankara’ya gidileceğini bildirmesi (Bilecik Mülakatı).

1921

10 Ocak 1921 – Birinci İnönü Zaferi.

11 Ocak 1921 – Mustafa Kemal’in, Birinci İnönü Zaferi münasebetiyle Batı Cephesi Komutanı İsmet (İnönü) Bey’e tebrik telgrafı: “… Bu muvaffakiyetin mukaddes topraklarımızı düşman istilasından tamamen kurtaracak olan kesin zafere bir hayırlı başlangıç olmasını Allah’tan diler ve bu kutlamanın tüm Batı Ordusu er ve subaylarına iletilmesini rica ederim.”

20 Ocak 1921 – İlk Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (Anayasa)’nun Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabulü.

1 Mart 1921 – Mustafa Kemal’in Türkiye Büyük Millet Meclisinin birinci devre ikinci toplantı yılını açış konuşması: “… Bugün anlaşılmıştır ki Sevr Anlaşması hükümleri Türkiye’ye zorla uygulanamaz. …”

16 Mart 1921 – Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında Moskova Antlaşması’nın imzalanması.

1 Nisan 1921 – İkinci İnönü Zaferi. Mustafa Kemal’in, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’ya cevap telgrafı: “… Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin ters talihini de yendiniz. İstila altındaki bedbaht topraklarımızla beraber bütün vatan, bugün en uzak köşelerine kadar zaferinizi kutluyor. Düşmanın istila hırsı, azim ve hamiyetinizin yalçın kayalarına çarparak hurdahaş oldu.”

10 Mayıs l921 – Türkiye Büyük Millet Meclisinde “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu”nun kurulması.

11 Mayıs 1921 – Mustafa Kemal’in, “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu” genel heyet toplantısında grup başkanlığına seçilmesi.

16 Temmuz 1921 – Mustafa Kemal’in, Ankara’da toplanan ve 21 Temmuz 1921’e kadar çalışmalarına devam eden Maarif Kongresi’ni açış konuşması: “… Çocuklarımız ve gençlerimiz yetiştirilirken onlara bilhassa varlığı ile, hakkı ile, birliği ile çelişen bütün yabancı unsurlarla mücadele lüzumunu ve millî düşünceleri, tam bir imanla her karşı fikre karşı şiddetle ve fedakârâne savunma gereği telkin edilmelidir.”

18 Temmuz 1921 – Mustafa Kemal’in Ankara’dan, Karacahisar’daki Batı Cephesi Karargâhına gelmesi. Mustafa Kemal’in, Batı Cephesi Karargâhında İsmet Paşa’ya direktifi: “Orduyu, Eskişehir’in kuzey ve güneyinde topladıktan sonra düşman ordusuyla araya büyük bir mesafe koymak lazımdır ki, ordunun düzenlenmesi ve takviyesi mümkün olabilsin. Bunun için Sakarya doğusuna kadar çekilmek uygundur.”

25 Temmuz 1921 – Batı Cephesi’nde Türk ordusunun Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmesi.

5 Ağustos 1921 – Mustafa Kemal’e, geniş yetkilerle ve üç ay süre ile Başkomutanlık yetkisi veren Kanun’un Büyük Millet Meclisinde kabulü. Mustafa Kemal’in başkomutan olmasından sonra Türkiye Büyük Millet Meclisinde konuşması: “… Milletimizi esir etmek isteyen düşmanları, Allah’ın yardımıyla ne olursa olsun mağlup edeceğimize dair olan güven ve itimadım bir dakika olsun sarsılmamıştır. Bu dakikada bu kesin inancımı yüksek heyetinize karşı, bütün millete karşı ve bütün âleme karşı ilân ederim.”

7-8 Ağustos 1921 – Mustafa Kemal’in Tekâlif-i Milliye emirlerini yayımlaması.

23 Ağustos 1921 – Yunan ordusunun taarruzu ve Sakarya Meydan Muharebesi’nin başlaması. (22 gün 22 gece devam etmiştir.)

26 Ağustos 1921 – Başkomutan Mustafa Kemal’in birliklere emri: “Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz!”

13 Eylül 1921 – Sakarya Meydan Muharebesi’nin zaferle sonuçlanması.

19 Eylül 1921 – Mustafa Kemal’e Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kanunla “mareşal” rütbesi ve “gazi” unvanı verilmesi.

13 Ekim 1921 – Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti ile Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan) arasında Kars Antlaşması’nın imzalanması.

20 Ekim 1921 – Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti ile Fransa Hükûmeti arasında Ankara Antlaşması’nın imzalanması.

31 Ekim 1921 – Mustafa Kemal’in Başkomutanlık süresinin 5 Kasım 1921’den itibaren 3 ay daha uzatılmasına dair Kanun’un Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabulü.

5 Kasım 1921 – Mustafa Kemal’in Başkomutanlık süresinin üç ay uzatılması.

1922

14 Ocak 1922 – Mustafa Kemal’in başkanlığında, Meclis İkinci Reisi ve Maliye ve Millî Müdafaa Vekilleriyle, Genelkurmay Başkanı ve Millî Müdafaa ve Maliye Encümenleri reislerinden oluşmak üzere “Harp Encümeni” kurulması.

4 Şubat 1922 – Mustafa Kemal’in Başkomutanlık süresinin 5 Şubat 1922 tarihinden itibaren ikinci defa üç ay uzatılmasına dair Kanun’un Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabulü.

1 Mart 1922 – Mustafa Kemal’in Türkiye Büyük Millet Meclisinin birinci devre üçüncü toplantı yılını açış konuşması: “… Efendiler! Büyük Millet Meclisi Hükûmeti, Türkiye ve Türkiye halkının devamını ve bağımsızlığını temine çalışıyor. Çünkü Türkiye’nin asıl sahibi, meşru ve gerçek sahibi olan Türkiye halkının kesin arzu ve iradesi bu yoldadır…”

6 Mayıs 1922 – Mustafa Kemal’in Başkomutanlık süresinin üçüncü defa üç ay süre ile uzatılmasına dair Kanun’un Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabulü.

20 Temmuz 1922 – Başkomutanlığın süresiz olarak Mustafa Kemal’in üzerinde kalmasının Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabulü.

26 Ağustos 1922 – Büyük Taarruz’un başlaması.

30 Ağustos 1922 – Yunan ordusunun tamamen sarılması ve imha edilmesi suretiyle Dumlupınar (Başkomutan) Meydan Muharebesi’nin kazanılması.

1 Eylül 1922 – Mustafa Kemal’in orduya beyannamesi: “… Bütün arkadaşlarımın Anadolu’da daha başka meydan muharebeleri verileceğini göz önüne alarak ilerlemesini ve herkesin zihinsel güçlerini ve kahramanlık ve vatanseverlik kaynaklarını yarışırcasına göstermeye devam etmesini isterim. Ordular! İlk Hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!”

9 Eylül 1922 – Mustafa Kemal’in İzmir’in alınması haberi üzerine ordulara mesajı: “İlk verdiğim Akdeniz hedefine varmakta orduların gösterdiği gayret ve fedâkarlığı hürmet ve takdirle anarım. Orduların bundan sonra verilecek hedeflerin elde edilişinde de aynı istek ve fedakârlığı göstereceklerine güvenim tamdır.”

10 Eylül 1922 – Mustafa Kemal’in İzmir’e gelmesi.

4 Ekim 1922 – Mustafa Kemal’in 26 Ağustos Taarruzu, 30 Ağustos ve 9 Eylül Zaferleri hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisinde konuşması: “… Bu Anadolu Zaferi tarih sayfaları arasında, bir millet tarafından tamamen benimsenen bir fikrin ne kadar güçlü ve ne zinde bir kuvvet olduğunun en güzel misali olarak kalacaktır.”

11 Ekim 1922 – Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın imzalanması.

1 Kasım 1922 – Hilafet ve Saltanat’ın birbirinden ayrılarak Saltanat’ın kaldırılması kararı.